Gliniana noga z Gwoźdźca
Gliniana noga z Gwoźdźca
Na temat kultury duchowej pierwszych rolników przybyłych zza Karpat na nasze ziemie w poł VI tysiąclecia p.n.e. niewiele wiadomo ze względu na niewielką ilość źródeł.
Sfera wierzeń, kultu, praktyk religijnych jest jeszcze mniej rozpoznana. Jak się przypuszcza wierzenia wspólnot pierwszych rolników wywodzą się ze starych bliskowschodnich kultów płodności i odradzającej się przyrody.
Przejawy sztuki w postaci plastyki figuralnej antropo- czy zoomoficznej znajdowane dość licznie na południe od Karpat należą na naszych ziemiach do rzadkości. Jedno ze znalezisk tego typu pochodzi z Gwoźdźca, gm. Zakliczyn, gdzie od 1996 r. (z przerwami) badana jest osada ceramiki wstęgowej rytej.
W jednej z jam starszej części osady znaleziony został fragment plastyki antropomorficznej. Była to część glinianej, prawej nogi z zachowaną bosą stopą. Noga wykonana została bardzo realistycznie. Naturalizm “rzeźby” przejawia się zarówno w formie jak i detalach. Wyraźnie widoczne są poszczególne palce zaznaczone przy pomocy krótkich nacięć. W miejscu powyżej “kostki” zachowały się dwie (i fragment trzeciej) poziome linie ryte, będące być może imitacją ozdoby.
Noga była prawdopodobnie częścią posągu o dość znacznych rozmiarach sądząc po wymiarach zabytku (dł. stopy ok. 9 cm). Figura wykonana została na szkielecie drewnianym oblepionym następnie gliną. Kolejnym etapem było wymodelowanie postaci, wysuszenie i wypał. Biorąc pod uwagę, że sztuka łączyła się ściśle z praktykami religijnymi przyjąć można, że noga z Gwoźdźca była częścią przedmiotu związanego z kultem. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że była to kończyna kobieca, gdyż w większości przypadków bóstwa płodności i urodzaju miały postać żeńską.
Po ok.8 tysiącach lat gliniana noga z Gwoźdźca ujrzała światło dzienne niemalże cudem. Zabytek zalegał bowiem na niewielkiej głębokości. Gdyby właściciel pola zrezygnował z koni i przesiadł się na traktor, głębsza orka zniszczyłaby bezpowrotnie to dzieło rąk neolitycznego artysty.
Agnieszka Kukułka
Dział Archeologii MOT
Galeria
Galeria