Exlibris artysty-rzeźbiarza Antoniego Madeyskiego

Exlibris artysty-rzeźbiarza Antoniego Madeyskiego

W zbiorach ekslibrisów kolekcjonera inż. N. Lippóczego, które podarował Muzeum Okręgowemu w Tarnowie znajduje się ciekawy ekslibris, który wykonał rzeźbiarz, malarz, medalier i kolekcjoner Antoni Madeyski (1862-1939). Był to jedyny rysunek późniejszego ekslibrisu, jaki powstał w jego życiu.
W artykule F. Biesiadeckiego pt. „Exlibris artysty rzeźbiarza Antoniego Madeyskiego”, zamieszczonego w zeszycie „Silva Rerum” załączony był ekslibris, a także historia znaku, którą opisuje sam Madeyski.
Przebywającego we Włoszech artystę zainspirowała maska, którą zobaczył na gruzowisku winiarni przy porta S. Sebastiano w Rzymie. Zabrana z innymi starożytnymi kawałkami położona została pod ścianą w pracowni i zapomniana.
Artysta w liście do jednego ze swoich znajomych z 1924 r. pisze: „(…) zobaczyłem maskę bardzo poobijaną i wyżartą wodą, (…) miała jamę ustną wybitą na wylot i rozszerzoną uszkodzeniem, musiała kiedyś służyć do fontanny, (…) zdaje się, że powstała z głowy Satyra czy Pana, może kiedyś miała całkiem inny wyraz, nawet wesoły (…). Wyraz bólu i przerażenia powstał na masce po wiekowych przejściach i znęcaniach się nad nią czasu, elementów i człowieka. Przed laty (…) siedziałem przy stole i pisałem listy, opodal leżały różne kawałki starożytne (…) i owa maska, a wydała mi się z mego punktu i w oświetleniu, tak (…)„niesamowicie” tragiczna, żem ją naszkicował na skrawku jakiegoś kartoniku, (…). Ten niedbały, mały rysunek podobał się kolegom, kilka osób mnie o niego prosiło – nie dałem, a kazałem zrobić cynkową kliszę i odbić paręset kart pocztowych, (…), sam zaś rysunek gdzieś się zapodział. Jedna taka kartka wpadła (…) w ręce Przesmyckiego, który (…), miał powiedzieć, że gdyby nie była publikowaną (…), umieściłby ją w „Chimerze”. Potem mi przyszło na myśl, żeby z tego zrobić ekslibris…”.
Oglądając ów nieduży ekslibris, a przy tym znając jego historię, przenosimy się oczami wyobraźni w czasy starożytnego Rzymu, a także w fascynujące przedwojenne lata XX w.

Maria Jamrozik
Muzeum Okręgowe w Tarnowie