Flet z herbami Pogoń i Szreniawa
Flet z herbami Pogoń i Szreniawa
Jest to jeden z najwyższych, zachowanych w zbiorach polskich kielichów szklanych (54,3 cm), datowany na lata 1718-1729. W całości pokryty został szlifowanym wzorem tzw. „karpiej łuski”, jedynej i niepowtarzalnej w swoim rodzaju dekoracji, typowej wyłącznie dla wyrobów Huty Kryształowej w Lubaczowie, w Polsce.
Rytowana i szlifowana dekoracja kielicha pozwala łączyć jego powstanie z osobą księcia Pawła Karola Sanguszki (1680-1750) herbu i jego drugą żoną Marią Anną Lubomorską herbu. Insygnia urzędu Pawła Karola Sanguszki, marszałka nadwornego litewskiego (skrzyżowane laski marszałkowskie) na tle panoplii, pod hełmem rycerskim z mitrą książęcą, oraz zestawione w jednym polu herby małżonków, „Pogoń” Sanguszków i „Szreniawa” Lubomirskich, określają datę powstania kielicha na lata małżeństwa, przed 1729 – rokiem śmierci Lubomirskiej.
Smukła, zwężająca się ku górze czasza kielicha, nosi nazwę fletu. Wykonany na zamówienie, należał do stosunkowo licznej grupy szkieł z herbem „Pogoń”, wykonanych w hucie lubaczowskiej. Wykonany w polskiej hucie szkła, świadczy o wysokim poziomie artystycznym, zarówno rzemieślników, jak i osób zamawiających. Precyzyjny szlif, ręcznie rytowana dekoracja herbu, wysokość czaszy (43 cm), stawiają go w rzędzie najciekawszych i najbardziej cennych, XVIII-to wiecznych, reprezentacyjnych, zachowanych szkieł w Polsce.
Tarnowska kolekcja to jeden z największych w kraju zbiorów szkieł, z działających w XVIII w. hut polskich. Oprócz wspomnianej już huty szkła w starostwie Lubaczowskim, założonej przez Adama Mikołaja Sieniawskiego (32 szkła), w zbiorze reprezentowane są szkła z Huty szkła w Nalibokach i Urzeczu (27), a także w Cudownie na Wołyniu (38).
Rzadkością w polskich muzeach jest tak jednorodna kolekcja, o pewnej proweniencji, potwierdzona archiwalnie, znajdująca się w rękach jednej rodziny, nieprzerwanie aż do II wojny światowej.
Kielich pochodzi ze zbiorów XX. Sanguszków z Gumnisk pod Tarnowem, od 1945 roku przechowywany w zbiorach Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Eksponowany na wystawie stałej w tarnowskim Ratuszu. Od 2000 roku stanowi depozyt księcia Pawła i księżnej Claude Sanguszko.
Barbara Bułdys
Muzeum Okręgowe w Tarnowie
Galeria
Galeria