Puchar Corda fidelium
Puchar Corda fidelium
Tło kulturowe epoki, w przypadku tarnowskiej kolekcji, znajduje swe odpowiedniki w kulturze sarmackiej, charakteryzującej się potrzebą prezentacji zamożności i bogactwa właściciela. Prym szlachty i magnaterii, posiadającej w XVIII wieku olbrzymie latyfundia i przywileje, wpływał na rozwój i uprzemysłowienie kraju, a także na potrzebę prezentowania majątku i pozycji społecznej.
Szkła stołowe zajmowały w domach magnackich i szlacheckich, równorzędne miejsce wraz z porcelaną i srebrem. Przedmioty szklane, ich forma i przeznaczenie, odzwierciedlały bezpośrednio gusta i upodobania osób je zamawiających i gromadzących.
Puchar „Corda Fidelium” (serca wiernych, ze względu na duży rozmiar czaszy (30 cm wysokości) zaliczamy do grupy tzw. kielichów wiwatowych (zwanych także przechodnimi), które zajmowały osobną pozycję w rytuale biesiadnym, podawane z rąk do rak w trakcie ceremonii. Nierzadko wykonywane specjalnie w formie prezentu okolicznościowego, dla upamiętnienia osoby lub szczególnego wydarzenia, w XVIII w., także w hutach polskich.
Jędrzej Kitowicz w „Opisie obyczajów za panowania Augusta III (Ososolineum, 1950), w rozdziale: O trunkach i pijatykach. W części „typy pijaków”: s. 454 pisze: „Z między wszystkich pijaków(…). Najpierwszy był Janusz Książę Sanguszko, ordynat Ostrogski, marszałek nadworny litewski; tego pijaństwo opisanego wyżej, nie będę powtarzał, przydam tylko iż jego pijaństwo nie miało nic dzikiego, sama wesołość rządziła jego doboszami, doboszami że nigdy sam się nie ochraniał, tylko pił szczerze, przeto mało dawał na innych baczenia. Kompanie przy tym u niego wielkie” (– s. 455).
Być może tarnowski kielich napisem: CORDA FILELIUM, można właśnie wiązać z osobą księcia Janusza Aleksandra Sanguszki (1712-1775), miecznika litewskiego, 1750 -1760 marszałka nadwornego litewskiego, ostatniego ordynata Ostrogskiego, ożenionego z Konstancją z Denhoffów 1731, spokrewnionej z Sieniawskimi właścicieli huty kryształowej w Lubaczowie. Był pierworodnym synem Pawła Karola Sanguszki i jego drugiej żony Anny Marii Lubomirskiej.
Barbara Bułdys
Muzeum Okręgowe w Tarnowie
Galeria
Galeria