Rękawica rycerska z zamku w Czchowie
Rękawica rycerska z zamku w Czchowie
Zamek w Czchowie leży na wysokiej ostrodze skalnej górującej nad płaską doliną Dunajca i drogą biegnącą wzdłuż rzeki. Mała twierdza była własnością królewską, tu stacjonowało wojsko strzegące bezpieczeństwa karawan kupieckich, tu opłacane były cła zasilające skarbiec królestwa.
W latach 1993 – 2001 ekipa archeologów z Muzeum Okręgowego w Tarnowie prowadziła badania archeologiczne odkopując zamkowe mury, które obecnie są rekonstruowane i wraz z wieżą stanowią jedną z atrakcji turystycznych. W trakcie badań wydobyto dziesiątki tysięcy zabytków wśród których niezwykle cenna jest kolekcja średniowiecznego uzbrojenia obejmująca topory, fragmenty mieczy, zbroi, ostrogi, groty strzał i inne. Z tej kolekcji najbardziej niezwykłym i bardzo rzadkim zabytkiem są fragmenty rycerskiej rękawicy. Zabytek z Czchowa składa się z części wykonanej z jednego kawałka blachy żelaznej, chroniącej wierzch i boki dłoni. Osłona ta silnie przewęża się w miejscu nadgarstka, aby następnie przejść w wyraźnie poszerzający się, “kielichowaty” mankiet. Właśnie od tego charakterystycznego kształtu rękawice takie nazywane są “klepsydrowatymi”. Każdy z palców chroniony był przez kilkanaście drobnych, lekko łukowatych łusek, nachodzących na siebie dachówkowato. Od spodu każdej z łusek widoczne są dwa lub trzy niewielkie nity, które pierwotnie przytwierdzały łuski do skórzanego lub tekstylnego podkładu. Tak złożone ochrony palców były następnie przynitowane do korpusu chroniącego śródręcze. W ten sposób powstawała kompletna osłona całej dłoni i części przedramienia. Uważa się, że około 1370 r. ta odmiana osłon dłoni stała się najpopularniejsza i była powszechnie stosowana przez zbrojnych niezależnie od pochodzenia i statusu majątkowego. Rękawice “klepsydrowate” pozostały w użyciu do początków XV w. – zapewne do lat dwudziestych.
Z terenu Polski znane są tylko cztery podobne znaleziska, ale daleko bardziej niekompletne. Są to fragmenty rycerskich rękawic z Krakowa, Nowego Miasta nad Wartą, Bolesławca nad Prosną i pobojowiska pod Grunwaldem. Produkcja tego elementu uzbrojenia rycerskiego była dość skomplikowana z tego też zapewne powodu cena rękawic była znaczna, zależała zapewne także od zdobienia i wahała się w granicach od 6 aż do 20 groszy a więc sporo jak na warunki średniowiecza.
Andrzej Szpunar
Muzeum Okręgowe w Tarnowie
Galeria
Galeria