Rzeźba Jana Wnęka – Postać męska

W etnograficznych zbiorach tarnowskiego Muzeum znajduje się rzeźba “Postać męska”wykonana ok.1850 roku przez Jana Wnęka z Odporyszowa- cieślę, rzeźbiarza samouka i genialnego konstruktora m.in.maszyny latającej, na której wg. przekazów dokonywał lotów. Poprzedził tym o ćwierć wieku powszechnie uważanego za prekursora awiacji Otto Lilienthala, zyskując miano “Polskiego Ikara” . Jest to jedna z ponad trzystu rzeźb, stanowiących kiedyś wyposażenie 52 kaplic Drogi Krzyżowej przy odporyszowskim kościele i cmentarzu ,wykonanych na zlecenie ówczesnego proboszcza . To monumentalne dzieło stworzył artysta w ciągu 10 lat- powstały rzeźby w drewnie lipowym, polichromowane, o wysokości ok.metra, ułożone w wielopostaciowe sceny z Źycia Św.Rodziny ,Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa.Większość dorobku twórczego Wnęka pochłonęły wojny i niszczycielska działalność czasu- do dziś przetrwało ok .90 rzeźb: przechowywanych w Muzeum przykościelnym w Odporyszowie, i po kilka figur w Muzeach Etnograficznych w Krakowie i Tarnowie. Strażnik -Źołnierz ze sceny z Drogi Krzyżowej to postać w długiej szacie w kolorze popielatym, udrapowanym, niebieskawym płaszczu, w hełmie, z wyraziście zaznaczonymi rysami twarzy. Zwarta, wydlużona postać, mimo zniszczeń, zachwyca swą surowością i pięknem, subtelną, spatynowaną przez czas kolorystyką. Rzeźba posiada cechy znamionujące wprawną rękę wiejskiego rzemieślnika, który połączył własną wizję i pasję twórczą z ikonograficznymi oczekiwaniami zleceniodawcy.

Urszula Gieroń
Muzeum Okręgowe w Tarnowie