Przywilej hrabiego Stanisława Koniecpolskiego dla Żydów

Przywilej hrabiego Stanisława Koniecpolskiego dla Żydów

Osadnictwo żydowskie w Polsce rozpoczęło się w okresie wczesnopiastowskim, nasiliło się w wiekach XIV-XVI. Żydzi początkowo osiedlali się w większych miastach poszukując lepszych warunków do życia, w Tarnowie pierwsi Żydzi pojawiają się w połowie XV wieku, dowodem na to jest wzmianka o Żydzie Kalefie, która znajduje się w lwowskich aktach sądowych z 17 grudnia 1445 roku. Żydzi żyli w Polsce od wieków, stanowiąc ludność wolną, liczną ,skupioną w miastach. Mimo to byli wydzielani ze stanu mieszczańskiego i objęci oddzielnym prawodawstwem. Było to powodem powstawania barier, które izolowały tę społeczność od reszty mieszkańców, izolację pogłębiała odrębność tak językowa jak i kulturowa. Dlatego życie Żydów od początku ich pojawienia się regulowane było przywilejami, które powodowały dalszy rozwój tej grupy.

Żydzi tarnowscy pierwszy swój przywilej otrzymali od właściciela miasta księcia Konstantego Wasyla Ostrogskiego 4 maja 1581 roku. Dokument ten nie zachował się do dzisiaj. Przywilej zapewniał Żydom wyłączenie spod prawa miejskiego oraz gwarantował im bezpieczeństwo bóżnicy i cmentarza, został potwierdzony przez późniejszych właścicieli miasta, stąd znamy jego fragmenty.

Hrabia Stanisław Koniecpolski ogłosił 27 lutego 1676 roku nowy przywilej dla Żydów oparty na dawnych ulgach nadanych przez poprzednich właścicieli miasta Tarnowa. Przywilej ten wyklucza Żydów spod jurysdykcji miejskiej, poddając ich sądowi zamkowemu, poleca by Żydzi korzystali na równi z mieszczanami z wszelkich wolności, by mogli swobodnie handlować swoimi towarami, a podatki płacić właścicielom miasta. Oryginał tego dokumentu znajduje się w Dziale Historycznym Muzeum Okręgowego w Tarnowie, jest to rękopis w języku polskim, sporządzony na pergaminie, znajduje się na nim pieczęć woskowa rycerstwa kresowego umieszczona w blaszanej puszce ochronnej. Dzięki przywilejom nadawanym przez władców w kolejnych latach następował szybki rozwój społeczności żydowskiej, która stawała się grupą zyskującą coraz większe znaczenie.

Dominika Dłużniak
Muzeum Okręgowe w Tarnowie

Zamknij

Galeria

Przywilej hrabiego Stanisława Koniecpolskiego dla Żydów