Plakat do filmu Nóż w wodzie

Plakat do filmu „Nóż w wodzie” w reż. Romana Polańskiego, Jan Lenica, 1962 r.

Dużą część kolekcji plakatów znajdujących się w Muzeum Okręgowym w Tarnowie, zajmują plakaty o tematyce filmowej. Pierwsze plakaty filmowe pojawiły się wraz z upublicznieniem kinematografii i nie reklamowały konkretnego filmu, lecz zachwalały wynalazek braci Lumiere i pokazy ruchomych obrazów. Pierwszy plakat filmowy najprawdopodobniej został wykonany przez Marcellina Auzolle’a do obrazu „Polewacz polany” z 1896 roku. W miarę jak rozwijał się przemysł filmowy, zaczęło pojawiać się coraz więcej materiałów reklamujących filmy, a wraz z nimi plakaty. Stawały się one coraz bardziej profesjonalne, dzięki postępowi w technice drukarskiej i zatrudnianiu do ich projektowania artystów malarzy i grafików.
Ważną dla rozwoju polskiego plakatu jest postać Jana Lenicy (1928 – 2001), grafika, rysownika, reżysera filmowego, twórcy scenografii i kostiumów teatralnych, ilustratora książek dla dzieci i projektanta znaczków pocztowych. Był on równocześnie jednym z twórców „polskiej szkoły plakatu”, zasłynął w Polsce i na świecie twórczością w dziedzinie plakatu i filmu niemego. Spośród wielu znakomitych i cennych plakatów Lenicy, znajdujących się w kolekcji muzeum, wybrano plakat do filmu Romana Polańskiego, ze względu na ponadczasowy charakter filmu, oraz wspaniały przykład rozwoju sztuki plakatu polskiego w latach 60. XX wieku.
Przedstawiany plakat Jan Lenica wykonał w 1962 roku, do słynnego filmu produkcji polskiej, w reżyserii Romana Polańskiego pt. „NÓŻ W WODZIE”. Plakat posiada wymiary 58,5 x 84 cm., 6 – color offset. (dziś bardzo cenny i bardzo rzadko spotykany). Twórczość Jana Lenicy w dziedzinie plakatu można podzielić na trzy etapy. Pierwszy, to lata 1950 – 1956, kiedy to jego prace mają charakter ilustracyjny, oddają znakomicie klimat anonsowanych filmów i sztuk teatralnych. Drugi, to okres „poszukiwań formalnych”, czyli wprowadzanie odmiennych technik plakatowych, jak np.: kolaże ze starych sztychów, czy też papierowe wycinanki. Trzeci etap rozpoczął się w 1962 roku. Jego plakaty stają się obrazami malowanymi na papierze, głównie techniką akwareli, gwaszu, lub tempery.
O swoich plakatach Lenica mówił: „Sztuka plakatu zbliża się chyba najbardziej do jazzu; wszystko polega na umiejętności zagrania cudzego tematu po swojemu”.
Jan Lenica w ciągu całego swojego życia zaprojektował ponad 200 plakatów.

Bożena Szczupak
Muzeum Okręgowe w Tarnowie