Agde (pomnik)
Tło historyczne
Na terenie miasta Agde (dep. Hérault) mieścił się obóz dla uchodźców, który zorganizowany został w lutym 1939 r. i przeznaczony był pierwotnie dla uczestniczących w retiradzie hiszpańskiej, wcześniej przetrzymywanych w Sant-Cyprien (sąsiednia wieś na północ od Argelès). Oficjalnie zamknięto go we wrześniu 1939, jednak istniał nadal, już nie jako obóz dla uchodźców, ale obóz koncentracyjny. Ostatecznie więziono w nim Żydów, Cyganów i in. Agde dzielił się na 3 obozy, z których każdy miał własną policję, infirmerię i zaopatrzenie. Przewidywano, że pomieści 20 000 osób. W maju 1939 r. osiągnął maksymalną liczebność: 24 224 osób.
Cyganie byli tam przetrzymywani w latach 1941-42 a być może i w 1939.
Obóz zamknięto ostatecznie w marcu 1941 r.
Na terenie Agde znajdują się dziś: pomnik, 3 stele z nazwiskami sprawiedliwych wśród narodów świata oraz ku pamięci żydowskich ofiar prześladowań przez Vichy, oraz tablica na budynku Collège René Cassin – jak również upamiętnienie w postaci nazwy placu. Plac dzieci Izieu, który sąsiaduje z Collège René Cassin, znajduje się na miejscu dawnego obozu koncentracyjnego w Agde. Pojęcie „dzieci Izieu” odnosi się dzieci, mieszkających w „domu Izieu”, otwartego przez Sabine i Mirona Zlatin. Na początku wojny Sabine uciekła z Polski, pracowała jako pielęgniarka w pobliżu Montpellier, ale zwolniono ją ponieważ była Żydówką. Ponieważ prawo zezwalało na zwolnienie z obozów na południu Francji dzieci poniżej 15 roku życia, jeżeli miały stosowne pozwolenia, Sabine robiła wszystko, aby ratować dzieci z Agde i Rivesaltes – w tym pierwszym obozie sama pracowała zresztą jako pielęgniarka. W 1943 r. razem z kilkunastoma dziećmi osiedliła się w Izieu, w połowie roku dzieci było już – sześćdziesiąt. Do 6 kwietnia 1944 r. kto mógł starał się im pomóc, np. niektóre dzieci zostały wysłane do Szwajcarii. Ale w 1944 r. Niemcy wywieźli 44 dzieci oraz kilkoro opiekunów do KL Auschwitz, gdzie zostali zagazowani. Wśród nich znalazł się Miron Zlatin. Sabine przeżyła.
Opis upamiętnienia
Na skrzyżowaniu drogi 7 Fonts i ulicy Jean Moulin stoi Pomnik obozu Agde. Zbudowany z kamienia bazaltowego symbolicznie zaznacza wejście do obozu i składa hołd wszystkim narodom, które tam mieszkały. W centralnym miejscu znajduje się obelisk zwieńczony krzyżem, a po jego obu stronach mur z tablicami, wspominającymi poszczególne grupy więźniów.
Na budynku Collège René Cassin znajduje się tablica, upamiętniająca wszystkie dzieci z Agde, żydowskie i cygańskie, które zostały zabite w KL Auschwitz i ochrzczone symbolicznie 24.10.1997 w Agde.
Napisy
Fr.
- Tablica
Ici, des enfants juifs et tziganes furent internés par le régime de Vichy et ses complices de septembre 1940 à août 1942. 120 enfants juifs et 15 enfants tziganes furent sauvés de la déportation vers les camps nazis grâce au courage de Madame Sabine Zlatin, « la dame d’Izieu », qui commença en 1942, au camp d’Agde, son œuvre de sauvetage des enfants promis à l’holocauste. En mémoire de tous les enfants qui ne sont jamais revenus des camps, nous n’oublierons pas.
Tłum.
W tym miejscu od września 1940 do sierpnia 1942 r. dzieci żydowskie i cygańskie były internowane przez reżim Vichy i jego wspólników. 120 dzieci żydowskich i 15 romskich zostały uratowane przed deportacją do hitlerowskich obozów dzięki odwadze pani Sabine Zlatin, „damy z Izieu”, która rozpoczęła w 1942 r. w obozie w Agde dzieło ratowania dzieci przeznaczonych na holokaust. Ku pamięci wszystkich dzieci, które nigdy nie wróciły z obozów, nie zapomnimy.
Data odsłonięcia
Collège René Cassin wraz z tablicą: 24.10.1997
Adres
Pomnik: 2 Avenue Jean Moulin, 34300 Agde, France
Tablica: Collège René Cassin, Rue Balthazar Floret, 34300 Agde, Francja; http://college.cassin.agde.free.fr
Lokalizacja
Pomnik:
43°18’44.5″N 3°28’44.9″E
43.312369, 3.479147
Stele i tablica:
43°18’42.8″N 3°28’55.9″E
43.311896, 3.482186
Materiały
http://memorialdesnomadesdefrance.fr/camp-de-concentration-dagde-herault/
http://cheignieu-la-balme.over-blog.com/article-izieu-101799268.html
Lista obozów dla Cyganów na terenie Francji:
https://fr.wikipedia.org/wiki/Liste_des_camps_d%27internement_de_%C2%AB_nomades_%C2%BB_en_France
Galeria
