Arles – Saliers (pomnik)
Tło historyczne
Region zwany Camargue na południu Francji kojarzony jest z deltą Rodanu i jego rozlewiskami, rezerwatem przyrody (oraz biosfery UNESCO), pastwiskami i stadami pasących się koni i byków oraz plagą komarów. W tym rajskim zakątku mieścił się obóz „Camargue” dla internowanych „Gitans, Tsiganes i Romów”*.
Choć koncentracyjne obozy na terenie Francji nie przypominały obozów w Rzeszy i na wschodzie Europy, to jednak warunki, które panowały w „obozach dla internowanych” oraz powszechny w czasie II wojny światowej głód – sprawiały, że więźniowie chorowali i umierali. Nie inaczej było w obozie w pobliżu wsi Saliers. Chaty kryte trzciną zebraną w okolicy (rozlewiska Rodanu), sklecone ze znalezionych materiałów zapewne byłyby atrakcją dla współczesnych turystów. A jednak brak ogrzewania jesienią i zimą, plaga komarów i robactwa latem, brud, głód – należały do codzienności więźniów, dzień za dniem.
Obóz internowania Cyganów Camargue występuje w źródłach jako obóz Arles lub Saliers (najbliższa mu wieś).
Opis upamiętnienia
Pomnik znajduje się przy drodze D37, ok. 20 km od sanktuarium Saintes-Maries-de-la-Mer, które dla Cyganów/Romów z całego świata jest szczególnym miejscem pielgrzymkowym ze względu na Kali Sarę (‘Czarną Sarę’ – św. Sarę).
W odległości 3,5 km od wsi Saliers, blisko Parc Naturel Régional de Camargue, znajduje się zatoczka i niewielki parking oraz – bardzo ciekawy pomnik, wykonany ze stali kortenowskiej.
Na postumencie z białego betonu, wysokiego na ok. pół metra, autor umieścił dwa bloki/słupy, które uformowane są z blachy stalowej i od frontu sprawiają wrażenie solidnych ścian/słupów, z tyłu widać, że blacha jest zawinięta i oparta (przyspawana) do stalowej konstrukcji. Pomiędzy ścianami, z obozu, przeciska się grupa ludzi, przedstawionych symbolicznie – można się dopatrzyć ich twarzy, zarysu ust, nosa, ale są jedynie kawałkami stopionej stali…
Na postumencie znajdują się dwie niewielkie tabliczki z wygrawerowanymi napisami w jęz. francuskim. Tabliczka z przodu informuje co upamiętnia pomnik. Tabliczka z prawej strony postumentu zawiera datę odsłonięcia pomnika (2.02.2006) oraz nazwisko jego autora (Jean Claude Guerri).
Napisy
Fr.
Camp de Gitans de Saliers / Juin 1942 – Août 1944 / Ici sous l’autorité du régime / de Vichy furent internes / 700 nomades.
Tłum.
Obóz cygański Saliers. Czerwiec 1942 – sierpień 1944. Tutaj, pod władzą reżimu Vichy internowano 700 nomadów.
Data odsłonięcia
6.02.2006
Artysta
Jean-Claude Guerri
Adres
Ok. 20 km na północ od Saintes-Maries-de-la-Mer przy drodze D37
Lokalizacja
43°38’10.6″N 4°28’32.8″
Materiały
https://saliersuncamppourlestsiganes.blogspot.com/
Wszystkie nazwiska internowanych francuskich Cyganów: http://memorialdesnomadesdefrance.fr/
Henriette Asséo, Marie-Christine Hubert, “Un camp pour les bohémiens: Mémoires du camp d’internement pour nomades de Saliers”, Mathieu Pernot (Illustr.), Actes-sud, 2001, p. 110.
Galeria
