Natzweiler-Struthof (tablica)
Zob. też Natzweiler-Struthof (obóz)
Tło historyczne
Obóz Struthof mieścił się na zboczu góry. Najniższą część zajmowały baraki toaletowe, jednak kiedy w obozie wzrosła śmiertelność – o jeden poziom wyżej wzniesiono krematorium, a w miejscu najniższym zaczęto wyrzucać popioły z krematorium. Kiedy po wyzwoleniu obozu (w listopadzie 1944 r.) przekształcono go w ośrodek penitencjarny tzw. „popielnik” oddzielono od więzienia płotem. Bliscy zaczęli upamiętniać zmarłych, stawiając tymczasowe krzyże i tablice. W końcu, podczas prac nad przekształceniem dawnego obozu w miejsce pamięci i muzeum, Bertrand Monnet zaprojektował nieckę, wewnątrz której znalazły się ludzkie prochy, wydzielone niewysokim prostokątem, obrośnięte trawą, wewnątrz zaś granitowymi krawężnikami wyznaczony jest kształt krzyża – wypełniony żywymi kwiatami. Dookoła mogiły znajduje się „fosa”, pieszy trakt z udeptanej ziemi. Powyżej krzyża, na granicy obozu i lasu – zbudowano ścianę pamięci, mur kamienny z prostym krzyżem wykonanym ze stalowych rur pokrytych białą farbą. Na murze znalazły swoje miejsce tablice upamiętniające poszczególne grupy więźniów obozu, m.in. Holendrów, Norwegów, Polaków, Hiszpanów, Słoweńców, Romów, członków ruchu oporu, kombatantów, deportowanych do innych obozów, homoseksualistów.
Powyżej krzyża z kwiatów i mogiły z kamiennych kostek utworzono napis: „Honneur et Patriae” (fr. ‘Honor i Ojczyzna’), poniżej zaś krzyża i mogiły: „ossa humiliata” (łac. ‘kości upokorzone’ [? – przyp. NG])
Podczas ceremonii odsłonięcia tego najważniejszego „pomnika” na terenie dawnego obozu, 23.07.1960 r., generał Charles de Gaulle, ówczesny prezydent Francji (a podczas okupacji przywódca ruchu Wolnej Francji) pochylił się nad słowami uwiecznionymi na centralnej tablicy: „Tutaj spoczywają popioły nieznanych męczenników, ofiar nazizmu”. Dzisiaj ściana pamięci jest wypełniona niemal całkowicie, aktualnie mieści ona 22 płyty, pozostało miejsce może dla 3, 4 tablic. Interesujące, że najnowsza tablica poświęcona jest pamięci zmarłych i deportowanych wolnomularzy francuskich (pierwsze tego typu upamiętnienie, które spotkałam podczas tego projektu – NG).
Pomnik – „fosa popiołów” jest nie tylko miejscem pamięci na terenie dawnego obozu Natzweiler-Struthof, ale i szczególnym miejscem religijnej zadumy.
Opis upamiętnienia
Tablica poświęcona Romom wmurowana jest jako pierwsza z lewej w dolnym rzędzie. Nie umieszczono na niej daty wmurowania, znajduje się tylko wycięty w białym marmurze złocony napis w języku francuskim.
Napisy
Fran.
A la mémoire de nos / camarades tziganes / exterminés dans ce camp
Tłum.
Dla uczczenia naszych braci Cyganów, eksterminowanych w tym obozie.
Adres
Centre Européen du Résistant Déporté
Route Départementale 130, 67130 Natzwiller
Lokalizacja
48°27’24.5″N 7°15’12.4″E
48.456804, 7.253442
Materiały
Galeria
