Borzęcin Dolny (pomnik)

Tło historyczne

Opis upamiętnienia

Płyta modrzewiowa, w którą wmontowane są po obu stronach postaci siedzącej w klęku kobiety (od strony drogi) i upadającego mężczyzny. Pomnik znajduje sięna niewielkim wzniesieniu, przez co jest bardziej widoczny ze strony drogi. Od strony lasu – mieści się na polanie, powstałej po usunięciu kilku drzew, nieopodal miejsca, w którym zostali zamordowardowani i pogrzebani do czasu ekshumacji Romowie.

Ideą Autorki było stworzenie pomnika, który wtopi się w tło, „należącego” do przestrzeni faktycznej i wyobrażonej lasu. Zamordowanie Romów w tym miejscu w pewien sposób na zawsze spaja ofiary z lasem, jako miejscem ich kaźni, co, zdaniem autorki, ma zostać odzwierciedlone w formie upamiętnienia.

22 kwietnia 2016 r. pomnik został zdewastowany przez wandali, płyta zwalona, postaci i tablica informacyjna – połamane. W akcję odnowienia pomnika włączył się m.in. Prezydent RP, Andrzej Duda, o co zabiegało wiele osób, m.in. ponad 150-osobowa grupa artystów, ludzi nauki i sztuki, którzy wystosowali do prezydenta apel o reakcję. Odnowiony pomnik (zupełnie nowe postaci oraz płyta z obciętymi postrzępionymi bokami, zopełnie nowe tablice na pomniku i informacyjna), przyjechał z pracowni w Bukowinie Tatrzańskiej i został postawiony już w lipcu 2016 r., a uroczystość odsłonięcia odbyła się 1 sierpnia, w przeddzień Międzynarodowego Dnia Pamięci o Zagładzie Romów, podczas kolejnej edycji Międzynarodowego Taboru Pamięci Romów.

Napisy

Nie było życia dla Cyganów w mieście / i na wsi zabijali, zabijali nas. / Co robić? Szły z dziećmi Cyganki w las, / daleko w las, by nie znalazły nas niemieckie psy. / (Papusza) // Miejsce pamięci o 229 Romach: / 3 mężczyznach, 5 kobietach / i 21 dzieciach, / zastrzelonych tutaj przez Niemców w 1942