Drachten (pomnik)
Tło historyczne
Kiedy w 1941 r. koczownicy dostali rozkaz osiedlenia – rodzina Miroschów zamieszkała przy Passchier Bollemanweg w Drachten (na zachodnim krańcu miasta). W 1944 r. rodzice i pięć sióstr Alberta Miroscha zostali zabrani do Westerbork, a następnie do Auschwitz. On sam wraz z trzema braćmi przeżył wojnę, bo udało się im uniknąć deportacji.
Albert Mirosch w połowie pierwszej dekady XXI w. wystąpił z propozycją do władz Drachten, aby w mieście stanął pomnik, upamiętniający tamtejszych Cyganów/Sintów. Pomnik został zaprojektowany przez Alberta Miroscha a wykonany przez holenderską rzeźbiarkę Roelie Woudwijk i odsłonięty w 2007 r. Albert Mirosch zmarł we wrześniu 2016 r. w wieku 90 lat.
Opis upamiętnienia
Pomnik zlokalizowany jest w zachodniej części Haersma Park w Drachten, od strony ulicy Stationsweg (po przeciwnej stronie ulicy od numeru 55).
Pomnik, składający się z dwóch steli z reliefami, umieszczonych na niewysokim postumencie, widziany z oddali ma przypominać dwa cygańskie wozy, zaparkowane obok siebie w taborze. Kiedy podejdziemy bliżej, w zamyśle Autora, pomnik ma jednak bardziej kojarzyć się z wozem pojedynczym – pękniętym w środku, a owa szczelina symbolizuje zagładę narodu oraz przełom, jaki nastąpił w dziejach tych, którzy przetrwali. Dodatkowo Woudwijk umieściła dwie stele na okrągłym cokole, który oznacza kulę ziemską oraz wszystkie wędrowne ludy, które ją zamieszkują i spotykają się z represjami.
Front i góra obu kamiennych steli ma nadaną narzędziem strukturę kojarzącą się z korą drzewa (bok i dach „wozu”). Poniżej „daszku” na obu stelach znajdują się symbole koła z ośmioma szprychami – w stosunku do steli są one wypukłe.
Po wewnętrznej stronie lewej steli – od strony „pęknięcia” wyryto i poczerniono nazwiska zamordowanych Sinti z Drachten oraz daty ich urodzin i śmierci.
Wewnętrzna część pomnika oraz „spód daszku” sprawiają z daleka wrażenie równych, lecz nie są zeszlifowane do idealnej płaszczyzny, ale skute i pokryte kropkowaną fakturą (od kamieniarskiego punktaka).
Stela po lewej stronie na swojej zewnętrznej ścianie (od lewej), w miejscu gdzie daszek wystaje poza front/tył wozu posiada wykuty symbol otwartej księgi, symbolizującej losy każdego człowieka. Otwartą księgą były losy Cyganów, dopóki okupant nie zniszczył ich pojedynczych historii. Otwartą księgą są także dalsze losy Cyganów, tych, którzy przeżyli i ich potomków. Księga odnosi się także do Księgi Żywota, w której zostały zapisane wszystkie nasze nazwiska – zamordowanych, zmarłych, żywych.
Napisy, nazwiska
Pierre Stangus, ur. 1.03.1891, zm. 16.04.1944
Catharina Caja Mirosch, ur. 5.03.1902, zm. 3.08.1944
Engelina Margaretha Catharina Mirosch, ur. 7.02.1931, zm. 3.08.1944
Maria Mirosch, ur. 22.09.1935, zm. 3.08.1944
Beatrix Emma Wijpkjen Mirosch, ur. 5.02.1938, zm. 3.08.1944
Sophie Mirosch, ur. 2.04.1923, zm. 3.08.1944
Maria Catharina Caja Mirosch, ur. 3.07.1943, zm. 3.08.1944
Data odsłonięcia
18.01.2007
Artysta
Albert Mirosch (projekt pomnika, miniatura), Roelie Woudwijk (wykonanie pomnika)
Inicjator
Albert Mirosch
Adres
Van Haersma Parkje, Van Haersmasingel 1, 9201 KN Drachten, Holandia
Lokalizacja
53°6’41″N, 6°5’51″E
Materiały
https://www.volkskrant.nl/magazine/de-bekendste-zigeuner-van-drachten~a4387123/
Galeria
Zdjęcia mają status domeny publicznej, aut. + Gerardus
