Imbramowice (grób)
Tło historyczne
Dla sprawniejszego wykonywania pacyfikacji [w powiecie olkuskim – NG] zorganizowano 2 lutego 1943 roku specjalny Oddział Pościgowy Policji Jagdkommando, którym kierowali po kolei żandarmi niemieccy: Fischer, Baumgarten i Herling. Formalnym komendantem był volksdeutsch Kazimierz Nowak. Swoją działalność Jagdkommando rozpoczęło we wsi Imbramowice, gdzie 43 Cyganów: mężczyzn, kobiet i dzieci.
Według zeznań świadka, 2 lutego 1943 roku do Imbramowic mieli dotrzeć 3 furmankami Niemcy. Przyjechali z Wolbromia, Miechowa i ze Skały. Z powodu dużej ilości śniegu mieli trudności z dotarciem do wsi, dla ułatwienia akcji pościgowej Jagdkommando nakazano zatem mieszkańcom odśnieżyć całą wieś. Niewykluczone, że na Cyganów donieśli miejscowi.
Na terenie Imbramowic najwięcej Cyganów (wędrownych) zimowało u Jana zwanego Brzychcykiem, na tzw. Dziadowiźnie (przysiółek). Właśnie tam odbyła się egzekucja 62 (!) Cyganów, w których grupie znalazł się także niejaki Zelinger, z pochodzenia żyd, ochrzczony i ożeniony z miejscową katoliczką. Udało się mu uciec i po wojnie przez jakiś czas mieszkał w Imbramowicach. Egzekucji udało się uniknąć także dwóm Cyganom – ojciec pracował w tym czasie w lesie, natomiast syn uciekł Niemcom z gospodarstwa Brzychcyka. Dalsze losy ocalonych nie są znane.
Według danych Rady Ochrony Pamięci Walk i Meczeństwa – w mogile pochowano 50 osób: grupę 43 Cyganów rozstrzelanych w Imbramowicach 2 lutego 1943 oraz 7 ujętych w Wolbromiu 3 lutego 1943 r. Zidentyfikowanych 0. Rozbieżność w podawanej liczbie ofiar pochodzi prawdopodobnie z dwukrotnego liczenia cygańskich ofiar z Wolbromia.
Opis upamiętnienia
W Imbramowicach znajduje się klasztor sióstr Norbertanek z 1226 r. i kościół parafialny św. Benedykta opata oraz dwa cmentarze. Na nowszym cmentarzu (pomiędzy klasztorem a kościołem, a obok izby muzealnej/regionalnej) znajduje się mogiła Romów, pomordowanych w czasie II wojny światowej. By do niej dotrzeć, należy po wejściu przez główną bramę od razu skręcić w lewo i asfaltem iść brzegiem cmentarza niemal do końca tej kwatery. Grób cygański znajduje się między grobami dzieci. Mogiła jest nieoznakowana. W dniu, kiedy ją widziałam była zaniedbana, ale nie bardziej niż reszta grobów na cmentarzu: dużo śmieci, starych kwiatów, wypalonych zniczy… Wewnątrz ogrodzenia resztki gałązki iglastej, pozostałej po Wszystkich Świętych (?), wypalone znicze.
Ekshumacja odbyła się w 1954 r. Szczątki zabitych przeniesiono z miejsca egzekucji i tymczasowego pochówku na cmentarz. Mogiła romska jest wydzielonym kawałkiem ziemi, otoczonym od lat 70. Płotkiem ze stalowych płaskowników. Wewnątrz znajduje się dość charakterystyczny dla cmentarza w Imbramowicach krzyż, ozdobiony na końcach przyspawanymi koluchami. Po bokach ma dodatkowo przyspawane dwie podstawki pod znicze.
Data odsłonięcia
1954
Adres
Cmentarz parafialny w Imbramowicach
Lokalizacja
50°18’13.4″N 19°52’11.6″E
Materiały
Stefan Ząbczyński, Ruch Oporu i straty ludności cywilnej na Ziemi Olkuskiej 1939-1945, Muzeum Pożarnictwa Ziemi Olkuskiej 1999.
Zbrodnia w Imbramowicach – https://pl.wikipedia.org/wiki/Zbrodnia_w_Imbramowicach
Romowie przy grobie w Imbramowicach – http://www.wiadomosciolkuskie.pl/aktualnosci/744-wizyta-romow-w-imbramowicach-zapowiedzia-wspolnej-inicjatywy
Galeria
