Johann „Rukeli” Trollmann (pomnik czasowy)
Zob. też. Hamburg (stolperstein, Schulterblatt)
Zob też. Hamburg – Neuengamme (obóz)
Zob też. Hamburg – Neuengamme (tablica)
Zob też. Hamburg – Neuengamme (elementy wystawy)
Tło historyczne
Johann „Rukeli” Trollmann*, Sinto, ur. w 1907 r. w Wilsche k. Hanoweru. Cygańskie imię, pochodzące od ruk – ‘drzewo’ zawdzięcza swojej idealnie prostej postawie i temu, że już jako chłopiec był wysoki. Po licznych sukcesach, końcem lat 20. Zdecydował się zostać bokserem zawodowym. Na początku lat trzydziestych XX w. „Rukeli” należał do najlepszych bokserów w wadze półciężkiej w Niemczech. Brał udział m.in. w walkach, organizowanych w historycznym teatrze Rote Flora w Hamburgu (przy tym budynku znajduje się dziś poświęcony jego pamięci Stolperstein). W roku 1933 został mistrzem Niemiec w boksie. Był znany w całym kraju jako „tańczący bokser”, lecz jego pochodzenie stało się powodem prześladowań. Zmuszano go np., by walczył jak „biały” – tj. zaniechał swojego „tańca” na ringu i tylko stał. W dalszym ciągu zwyciężał. Skoro oczekiwano od niego by zachowywał się jak „biały” – zafarbował włosy a do walki stawał z pobieloną twarzą, co zresztą jako jawna prowokacja, przysporzyło mu wrogów ze strony narodowych socjalistów. Szybko pozbawiono go tytułu, a w końcu zakazano boksować.
W 1935 r. poznał swoją żonę Olgę Friedę Bilgę, wkrótce urodziła się im córka, ale już w 1938 r. Trollmana pochwycono i zamknięto na kilka miesięcy w obozie pracy Hannover-Ahlem. Po zwolnieniu ukrywał się, ale w 1939 wcielono go do Wehrmahtu, a w ramach służby w piechocie stacjonował w Polsce, Belgii i Francji, aż do wiosny 1941 r., kiedy trafił na front wschodni. Podobno wrócił ranny w 1942 r. Według innych źródeł został zwolniony z sił zbrojnych z powodów rasowych. Dość, że niebawem, w tym samym 1942 r. trafił do KL Neuengamme pod Hamburgiem. Szybko rozpoznano kim jest i potajemnie, nocą, musiał trenować niemieckich strażników. Praca za dnia, głód i nocne walki szybko wpłynęły na stan jego zdrowia. Grupie więźniów udało się sfingować jego śmierć i pod inną tożsamością przemycić go do sąsiedniego obozu Wittenberge, podobozu Neuengamme, jednak i tam został rozpoznany. Prawdopodobnie to sami więźniowie doprowadzili do pojedynku pomiędzy nim a znienawidzonym kapo i dawnym kryminalistą Emilem Corneliusem. Walkę wygrał osłabiony Trollmann, jednak kapo wkrótce doprowadził do jego śmierci – wedle jednej z wersji Cornelius zamordował go osobiście, tłukąc na śmierć łopatą, kiedy wracał po całym dniu roboty.
Oficjalna przyczyna śmierci Trollmanna to zatrzymanie krążenia, co miało stać się 9.02.1943 w KL Neuengamme. Po raz drugi, tym razem naprawdę, został zamordowany w podobozie Wittenberge w 1944 r.
Dopiero w 2003 r. Niemieckie Stowarzyszenie Bokserskie przywróciło Trollmannowi tytuł Mistrza Niemiec z 1933 r., a rodzinie ofiarowało pas mistrzowski.
Postacią „Rukelego” zainteresował się ruch artystów z Berlina i Drezna – Bewegung Nurr. Poświęcili mu kilkuletni projekt pod nazwą „9841”, gdyż taki był numer obozowy Trollmanna z KL Neuengamme. W ramach ich działań powstała strona internetowa, przybliżająca ideę projektu, na której odnajdujemy m.in. biografię Johanna oraz dokumentację realizacji 9841, zaś najważniejszym elementem działania była budowa tymczasowego pomnika, poświęconego bokserowi.
Pomnik tymczasowy/rzeźba była eksponowana 9.06.-16.07.2010 w Viktoria Park w Berlinie, następnie 12.05.-24.06.2011 na Ballhausplatz w Hanowerze oraz 19.10.-16.12.2012 w Hellerau – Europäisches Zentrum der Künste w Dreźnie.
ULOTKA http://www.nurr.net/downloads/trollmann.pdf
*Jego losy opisał w swej ostatniej książce „Razza di zingari” włoski noblista z 1997, Dario Fo. Zob. http://www.corriere.it/la-lettura/libri/16_gennaio_13/dario-fo-razza-di-zingaro-libro-recensione-437a2c88-b9f1-11e5-b643-f344dc24c117.shtml
Opis upamiętnienia
Pomnik z betonu i stali przybrał formę bokserskiego ringu. Słupy narożne i liny wykonane są ze stali, a kwadratowe podwyższenie z betonu. Pomnik ma charakterystyczne dla ringów z lat 30. – 3 liny (a nie tak jak dzisiaj – 4). W miejscach zaczepów i połączeń lin – na pomniku znajdują się „miękkie zabezpieczenia” z betonu.
Rozmiar ringu to 5,6 m, a kwadrat „do walki”, pomniejszony o liny – 4,6 m. Podwyższenie znajduje się w najwyższym punkcie na wysokości 1,22 m od ziemi, ale niezwykła idea twórców zaplanowała, aby płaszczyzna ringu była przekrzywiona o 5%. Tak więc jeden z narożników osiąga prawie wysokość podłoża, a jego przeciwległy 1,22 m. W najwyższym punkcie wysokość pomnika wraz z narożnikiem to blisko 3 m.
Skrzywienie powierzchni ringu daje możliwość lepszej obserwacji, jednak ważne jest także sfera symboliczna, która ów spadek łączy z narodowym socjalizmem, który odbiera Trollmannowi wszystko – tytuł, zawód, rodzinę, w końcu życie. Zrzuca go z ringu. A jego los – jest losem zaplanowanym dla wszystkich Romów i Sinti.
W jednym z narożników umieszczono napis „9841”, który jest nazwą projektu i odnosi się do numeru, nadanego Johannowi „Rukelemu” Trollmanowi w KL Neuengamme.
Napisy
9841
Data odsłonięcia
Zob. Opis upamiętnienia
Artysta
Alekos Hofstetter, Christian Steuer, Florian Göpfert
Inicjator
Bewegung Nurr (‘Ruch Nurr’)
Adres
Pomnik tymczasowy/rzeźba była eksponowana 9.06.-16.07.2010 w Viktoria Park w Berlinie, następnie 12.05.-24.06.2011 na Ballhausplatz w Hanowerze oraz 19.10.-16.12.2012 w Hellerau – Europäisches Zentrum der Künste w Dreźnie.
Lokalizacja
Aktualnie brak
Materiały
Strona Projektu 9841 Bewegung Nurr: http://trollmann.info/
Bewegung Nurr: http://www.nurr.net/
https://en.wikipedia.org/wiki/Johann_Trollmann
http://www.focus.pl/artykul/jak-zginal-slynny-bokser-johann-wilhelm-trollmann
http://www.carpeberlin.com/en/magazin/9841-a-temporary-memorial-for-johann-trollmann
Trial filmu Gybsy: https://www.youtube.com/watch?v=jfGZccRVzlk&feature=youtu.be
Galeria
