Pilica/Złożeniec (grób, pomnik)
Tło historyczne
Mogiła wojenna Romów zamordowanych przez niemieckiego okupanta w 1942 roku. Numer inwentaryzacyjny w rejestrze Urzędu Wojewódzkiego: MP 77/12. W lipcu 1943 roku żandarmi stacjonującego w pałacu oddziału Mot-Zug (pluton zmotoryzowanej żandarmerii – Gandarmerie Mot-Zug 63 pod dowództwem lejtnanta von Kreske) schwytali grupę Cyganów koczujących w Czarnym Lesie. Aresztanci przetrzymywani byli najpierw w parku przy ul. Krakowskiej a następnie w areszcie na terenie pałacu. Po kilku dniach wyprowadzono mężczyzn w kierunku stodół stojących przy drodze do Dzwonowic, gdzie miała nastąpić egzekucja. Widząc wykopane doły Cyganie uciekli w pola kryjąc się w wysokim zbożu. Zginęło dwóch Romów. Później załadowano na wozy i wywieziono w kierunku Złożeńca 6 kobiet i 23 dzieci. W lesie dokonano egzekucji. Uratował się jeden chłopiec.
Opis upamiętnienia
Przy ul. Mickiewicza (w kierunku na Olkusz), tuż za tablicą wyjazdu z miasta Pilica a przed wsią Złożeniec, 100 m od drogi znajduje się mogiła zbiorowa Romów z II wojny światowej, o czym informuje stosowny znak.
Na miejsce pamięci składa się zbiorowa mogiła zarośnieta trawą, obramowana kamieniami, podobnie jak to ma miejsce w Szczurowej, oraz kapliczka słupowa?/krzyż? – konstrukcja betonowa z wmontowanymi dwiema płytami granitowymi. Nieco dalej w prawo, za mogiłą znajduje się nowszy granitowy krzyż, a przed nim ołtarz polowy betonowy z granitową płytą na wierzchu.
Na pomniku nie ma podanych lat ufundowania pomnika, tablic ani nowszych – krzyża i ołtarza.
Napisy
Tablica starsza:
Tu spoczywa / około czterdziestu / nieznanych zz nazwiska / Romów / zamorowanych / przez hitlerowców / w lipcu 1942 roku // Niewinnym ofiarom / wieczny pokój i pamięć
Tablica nowsza, romska:
Daj ćhine zamarde / i pareskirde / śtar desia / Roma / zamarde łen sasy / dro lipco 1942 berś // Łokhi phów łenge
Adres
Pilica, ul. Mickiewicza
Lokalizacja
50°26’46.5″N 19°39’08.4″E
Galeria
