Zahutyń / Dolina (pomnik)

Tło historyczne

Mordy, dokonane podczas okupacji przez Niemców na ludności cywilnej oraz partyzantach – w okolicy Zahutynia i Doliny, upamiętnia niepokaźny pomnik pod lasem na granicy dwóch wsi. Miejsce jest o tyle szczególne, że ok. 200 m na południe, w stronę drogi w niewielkim wąwozie – została zamordowana grupa 18 Cyganów (według innych źródeł: 18 osób – w tym Cyganów). Pochwycono ich w okolicy Zagórza i stamtąd prowadzono na rozstrzelanie aż do tego miejsca. Tam też ich pochowano, a ekshumacja nie została przeprowadzona. Wydarzenie to miało miejsce w czerwcu 1942 r.

Opis upamiętnienia

Na pograniczu Zahutynia i Doliny, słabo widoczny z drogi nr 84 (ul. Wolności), tuż pod lasem położony jest pomnik-stela, otoczony niskim ogrodzeniem z giętych staowych płaskowników. Nieliczne wykazy, w których znajduje się informacja o pomniku, powiadają, że ma on formę „granitowego obelisku” (jest to wstępnie ociosany nieszlifowany kamień). Prostopadłościan osadzony na ok. 15-centymetrowym postumencie jest pokryty farbą.

Dawniej pomnik był pomalowany od frontu na biało i czerwono (pod skosem), aktualnie zachowały się ledwie ślady farby; obelisk w przeważającej mierze pokryty mchem (2010). Boki pomika pomalowano na zielono (2016). Tablica z inskrypcją to odlew. Powyżej dedykacji orzeł (bez korony), poniżej – gałązka (świerkowa? Palmowa?). Napis cytuję niżej.

Napisy

PAMIĘCI / POLEGŁYCH W WALCE / Z OKUPANTEM HITLEROWSKIM / 1940-1944 I W OKRSIE UTRWALANIA / WŁADZY LUDOWEJ 1945-1946 // KOŁO Z.B.O.W.I.D. / W ZAGÓRZU / O.R.M.O. ZAGÓRZ