Hamburg – Neuengamme (tablica) • NA BISTER

Tło historyczne

Pomimo, że KL Neuengamme jako samodzielny obóz koncentracyjny był największym obozem na terenie Niemiec północnych, ponieważ był po wojnie wykorzystywany – jako więzienie – jego wcześniejsza funkcja została w dużej mierze przez Niemców zapomniana. I chociaż pierwsze upamiętnienia zaczęły pojawiać się w latach 50. XX w., obelisk francuski, pomnik Polaków przywiezionych tu po Powstaniu Warszawskim i in., to jednak pomnik centralny powstał dopiero w roku 1965.

Opis upamiętnienia

Jest to wysoki na 27 m obelisk z szarego kamienia, z napisem w jęz. niemieckim oraz trzema odwróconymi trójkątami, symbolizującymi oznakowanie więźniów. Tuż obok, na ziemi znajduje się tablica informująca, że znajdujemy się na Placu Krematorium KL Neuengamme (jęz. niem.). Blisko obelisku umiejscowiony jest także długi mur z jasnego kamienia. W miejscu, gdzie mur załamuje się – pomiędzy murem a obeliskiem, umiejscowiono przejmującą rzeźbę francuskiej artystki Françoise Salmon, pt.: „Upadający więzień”. Na rabacie porośniętej płożącą się irgą, poniżej długiego ramienia muru umieszczonych jest 18 tablic z wymienionymi narodowościami ofiar. Na ostatniej, pomiędzy Portugalczykami, Szwedami, Szwajcarami i Hiszpanami, wymienieni są – Romowie.

Tuż obok, bezpośrednio na murze, blisko ulicy, umieszczono dużą tablicę z napisem Gedenkstätte Neuengamme (i informacje o obozie).

Naprzeciw tablicy znajduje się ponadto Haus des Gedenkens (‘Dom Pamięci’), w którym można znaleźć zapisane na tkaninach nazwiska więźniów. Część z nich upamiętniono dodatkowo przypiętymi fotografiami, położonymi kwiatami.

Jest to budynek, wzniesiony w 1981 r. jako pierwotna wystawa dotycząca obozu (Dokumentenhaus), a na Dom Pamięci został on przemianowany w roku 1995, kiedy stałą wystawę otwarto w dawnej fabryce Walthera.

Napisy

Obelisk centralny

Niem.

Euer Leiden, Euer Kampf und Euer Tod sollen nicht vergebens sein!

Tłum.

Twoj cierpienie, Twoja walka i Twoja śmierć nie powinny być na marne!

Duża tablica przy drodze

Niem.

Gedenkstätte Neuengamme // In den Jahren 1938 bis 1945 litten hier und in den Außenkommandos des Konzentrationslagers Neuengamme 106 000 Menschen. Von ihnen wurden 55 000 Männer, Frauen und Kinder aus vielen Nationen durch die Nationalsozialisten getötet. // [Es folgen Namen von 67 Außenkommandos]

Tłum.

W latach 1938-1945 tutaj, w obozie Neuengamme oraz w jego podobozach, cierpiało 106 000 osób z wielu narodów cierpiało. Pomiędzy nimi było ponad 55 000 mężczyzn, kobiet i dzieci, którzy zostali zamordowani przez narodowych socjalistów. [Tu następują nazwy 67 podobozów].