Heidelberg (wystawa)

Tło historyczne

Dokumentations- und Kulturzentrum Deutscher Sinti und Roma powstało na przełomie lat 80. i 90. XX w., i mieści się na starym mieście w Heidelbergu. Wraz z Centralną Radą Niemieckich Sinti i Romów tworzy centralną instytucję tej mniejszości w Niemczech, choć są osobnymi stowarzyszeniami. 16 marca 1997 r. otwarto kompleks budynków, w którym mieści się archiwum, biura oraz stała wystawa poświęcona historii Zagłady Sinti i Romów. Podczas inauguracji, poza Romani Rose, przewodniczącym Centralnej Rady Niemieckich Sinti i Romów, pojawiły się takie osoby jak prezydent Roman Herzog, Yehudi Menuhin, Elizabeth Guttenberger (ocalona z KL Auschwitz).

Wystawa „Der Nationalsocialistische völkermord and den Sinti und Roma” (‘Ludobójstwo narodowego ocjalizmu na Sinti i Romach’) jest pierwszą na świecie ekspozycją stałą, poświęconą w całości Zagładzie Romów. Druga, zaprojektowana również przez Dokumentations- und Kulturzentrum Deutscher Sinti und Roma, mieści się w bloku 13. na terenie KL Auschwitz i otwarta została 2.08.2001.

Centrum dysponuje również planszową wystawą wędrowną oraz archiwum, udostępnianym badaczom na miejscu. Pośród licznych projektów badawczych oraz związanych z upamiętnianiem miejsc pamięci o Zagładzie Romów, Centrum zrealizowało także „Gedenkorte für Sinti und Roma” (http://gedenkorte.sintiundroma.de/index.php), w ramach którego powstała strona internetowa z ponad setką miejsc pamięci o Zagładzie Romów – wraz z krótkimi opisami i fotografiami. Większość z nich znajduje się na terenie Niemiec, ale i innych krajów (Belgia, Estonia, Francja, Chorwacja, Holandia, Austria, Polska, Rumunia, Republika Czeska). Jest to nieocenione źródło danych, także przy opracowywaniu naszej bazy danych Na bister!

Opis upamiętnienia

Wystawa „Der Nationalsocialistische völkermord and den Sinti und Roma” mieści się na 3 piętrach w siedzibie Dokumentations- und Kulturzentrum Deutscher Sinti und Roma i zajmuje w sumie prawie 700 m²przestrzeni. Wystawa rozpoczyna się od powstania ruchu narodowych socjalistów i systemowego budowania nienawiści w stosunku do takich mniejszości jak Sinti, Romowie, Żydzi i in. Wystawa opisuje dzieje Romów i Sintów w najbardziej znanych obozach koncentracyjnych, w których przebywali oraz – losy Cyganów, którzy do obozów nie trafili (jak np. 93 ofiary Niemieckiej zbrodni we wsi Szczurowa na południu Polski). Na ekspozycji prezentowane są ciekawe materiały dokumentalne, nie tylko te będące w posiadaniu muzeów – miejsc pamięci (Auschwitz i in.), ale również nagrań, pozyskanych przez badaczy Centrum w latach 90.

Wiele miejsca poświęcono losom poszczególnych osób i rodzin. Pozbawionym zabarwienia emocjonalnego kopiom dokumentów archiwalnych, fotografiom znanym z ekspozycji w dawnych obozach koncentracyjnych i obozach zagłady – towarzyszą stale i przeplatają się z nimi fotografie, listy, historie konkretnych osób, które znamy z imienia, nazwiska i twarzy. Taka koncepcja wystawy „uczłowiecza” fakty, a osoby, których dotyczą, zamordowani, ocaleni – przestają być liczbami i zapadają w pamięć.

Trasa wystawy kończy się kładką prowadzącą przez poddasze, z której możemy zobaczyć informacje o poszczególnych krajach Europy i o sytuacji Romów w czasie II wojny światowej, a na końcu znajduje się część, poświęcona pamięci zamordowanych: wieczny znicz, kwiaty, księga z nazwiskami oraz podświetlone panele z nazwiskami cygańskich ofiar ludobójstwa. Ponad zniczem znajduje się ponadto purpurowa tablica z inskrypcją w 3 językach: niemieckim, romskim i angielskim.