Mechelen - Kazerne Dossin (elementy wystawy) • NA BISTER

Tło historyczne

Zob. też Mechelen – Kazerne Dossin (miejsce pamięci)

Zob. też Mechelen – Kazerne Dossin (tablica)

Budynek muzeum znajduje się po przeciwnej stronie ulicy w stosunku do oryginalnych koszar/obozu. Wystawa podejmuje tematykę antysemityzmu i prześladowań Żydów, stosunku Belgów, historii Zagłady Żydów w Belgii oraz pokazuje dokładnie każdy pojedynczy transport. Osobna część wystawy poświęcona jest Cyganom w czasach historycznych, w czasie wojny oraz w latach powojennych. W części poświęconej deportacjom – jest również osobno potraktowany tzw. Transport Z2, który miał miejsce 15 stycznia 1944 r.

Ogólna koncepcja Miejsca Pamięci Kazerne Dossin zakłada istnienie pomnika (a raczej – upamiętnienia) – mieszczącego się w części zabudowań koszarowych (niestety podczas naszej wyprawy był on remontowany i nieczynny dla zwiedzających), wystawy, która poza tematyką historyczną odnosi się mocno do realiów świata współczesnego i zbudowana jest wokół trzech pojęć: „masy” (tj. ludzie jako masy), „strach”, „śmierć” – oraz projektu „Give them a face” (‘Oddać im twarze’), który ma pełnić podobną rolę, co bezustanne czytanie nazwisk ofiar obozu Westerbork w Niderlandach. Pamięci, która jest mocniejsza od najtrwalszej nienawiści i próby unicestwienia człowieka do cna.

Część memorialna, należąca do kompleksu dawnego obozu Kazerne Dossin (ta, której nie mogliśmy obejrzeć), podobnie jak wystawa – koncentruje się wokół trzech zagadnień. Tym razem są to: ślady, imiona i twarze. W poszczególnych salach prezentowane są zatem ślady – pamiątki po więźniach, nazwiska – z list deportacyjnych oraz twarze – pokazane na 28 ekranach fotografie portretowe wraz z nazwiskami i numerami transportu.

Na stronie internetowej – Muzeum jasno definiuje swoją misję:

Biorąc pod uwagę Holocaust, Kazerne Dossin poszukuje ponadczasowych mechanizmów nacisku grupowego i zbiorowej przemocy, które mogą w pewnych warunkach doprowadzić do masowych morderstw i ludobójstwa. (…) Muzeum chce pokazać spiralę rosnącej masowej przemocy, która ostatecznie doprowadziła do ludobójstwa. Z tego powodu narracja przedstawiona jest w porządku chronologicznym. Twarze 25 836 deportowanych patrzą na odwiedzających z fotografii, rozłożonych na wielkich ścianach – na pięciu piętrach (od -1 do +3). Od 2005 roku ich zdjęcia portretowe są systematycznie skanowane w projekcie »Give them a face«. Tożsamość, którą odzyskują, kontrastuje ostro ze zdjęciami pobudzonych mas, które ich prześladowały i ostatecznie zagroziły im totalną zagładą.

(Prof. Herman Van Goethem, kurator Kazerne Dossin).

Projekt „Give them a face” umożliwia obejrzenie w internetowej bazie danych fotografii wszystkich deportowanych z Obozu Kazerne Dossin. Np. Wszystkich Cyganów, deportowanych z koszar w Mechelen.

Opis upamiętnienia

Plansza 142. podaje ogólny opis kim/czym są Romowie jako grupa.

Plansza 143. Opowiada o rosnącej stygmatyzacji Cyganów (fotografowanie, kart cygańskie, daktyloskopowanie i inne pomiary).

Plansza 144. Opis rejestracji Cyganów i określenie, kto naprawdę JEST Cyganem.

Kolejne plansze przybliżają losy poszczególnych osób i rodzin, m.in. rodziny Elizabeth Warsha, do której należał również słynny z książki Jana Yoorsa „Cyganie” – Pulika (Polika). Na kolejnych tablicach zresztą znajdują się fotografie autorstwa wspomnianego autora, Jana Yoorsa – z lat 30. XX w.

Kolejna plansza poświęcona Cyganom znajduje się w części związanej z transportami. Otóż Transportowi Z2 poświęcona jest tablica, na której pokazuje się m.in. fotografię cygańskiej rodziny oraz portret pięknej Marii Peterbost (Z2, nr 206). Najmłodszą z deportowanych Cyganów była Jaqueline Vadoche, urodzona w Dossin. W dniu deportacji miała 35 dni, a w Auschwitz została zarejestrowana z numerem Z-9 852.