Mechelen – Kazerne Dossin (miejsce pamięci)
Zob. też Mechelen – Kazerne Dossin (elementy wystawy)
Zob. też Mechelen – Kazerne Dossin (tablica)
Tło historyczne
Belgia i Holandia zostały zaatakowane przez Niemcy 10 maja 1940 r. Holandia poddała się po 5 dniach (poza prowincją Zeeland, gdzie walki trwały kilka dni dłużej). Belgia skapitulowała 28 maja. 1940 r. W grudniu 1941 r. Romowie otrzymali tymczasowe zezwolenie na pobyt w okupowanej Belgii. Mogli swobodnie przemieszczać się na terenie kraju – do 1943 r. W lutym 1943 r. zostało aresztowanych i osadzonych w więzieniu w Antwerpii pierwszych 9 Romów. Jesienią prześladowania objęły całą społeczność cygańską, którą przetrzymywano w koszarach w Mechelen (Kazerne Dossin de Saint-Georges, jak brzmi ich pełna nazwa, zamienionych w lipcu 1942 r. przez okupanta w na SS-Sammellager Mecheln.
Początkowo koszary pełniły rolę obozu pracy dla Żydów, z czasem stało się oczywistym, że są jedynie obozem przejściowym. W 1943 r. wielu Żydów przewieziono stąd do obozu tranzytowego w Drancy we Francji, jednak najtragiczniejsze było 28 transportów do Auschwitz.
19 kwietnia 1943 r. z Mechelen wyruszył XX transport, który nota bene był pierwszym, przewożącym więźniów do obozu zagłady w wagonach towarowych. Został on zatrzymany przez belgijski ruch oporu, co pozwoliło na ucieczkę ponad dwustu więźniom.
15 stycznia 1944 r. z Mechelen wyjechały dwa transporty: jeden żydowski (Transport XXIII) oraz transport cygański (nazwany Transportem Z2 – w tym wypadku litera „Z” nie oznaczała „Zigeuner”, ale „zurückhalten”, tj. 'wstrzymany’ np. z powodu innej narodowości. Transporty Z1 i Z3 przewoziły Żydów węgierskich i tureckich). Wszystkich 351 Cyganów (77 mężczyzn, 99 kobiet i 175 dzieci) przywieziono do KL Auschwitz B II E do tzw. Zigeunerfamilienlager w Birkenau. Systematycznie malała ich liczba, by z 16 000 osób na samym tylko odcinku cygańskim do dnia 2 sierpnia 1944 r. zostało 2 897 osób, które w nocy z 2 na 3 sierpnia zostały zagazowane, a „cygański obóz rodzinny” – zlikwidowany.
Z Kazerne Dossin deportowano 25 484 Żydów i 352 Cyganów. Mniej niż 5% (1 240 osób) wróciło. Z 351 Romów – przeżyło trzynastu.
Deportacja z 15 stycznia 1944 była ostatnią deportacją Cyganów z Belgii.
Opis upamiętnienia
Po drugiej stronie ulicy w stosunku do Muzeum w Mechelen znajduje się oryginalny kompleks zabudowań koszarów Mechelen. Na jego terenie zlokalizowano miejskie archiwum oraz – pomnik obozu Mechelen. Kazerne Dossin Memorial jest w pewnym sensie kontynuacją kompleksowego wystawiennictwa związanego z zagładą przedwojennych mieszkańców Belgii, przy czym „memorial” ma oczywiście bardziej charakter upamiętnienia, pomnika czy wręcz – świątyni – niż wystawy.
Po więźniach obozu Kazerne Dossin zostało nieco pamiątek (listów, artefaktów i in.) oraz ponad 19 000 portretów. Wszystkie one są udostępnione na ścianach muzeum oraz w miejscu pamięci. Wciąż brakuje jeszcze około 5000 portretów…
Część memorialna, podobnie zresztą jak wystawa – koncentruje się wokół trzech zagadnień: śladów, imion i twarzy. W poszczególnych salach prezentowane są zatem ślady – pamiątki po więźniach, nazwiska – z list deportacyjnych oraz twarze – pokazane na 28 ekranach fotografie portretowe wraz z nazwiskami i numerami transportu.
„Give them a face” – fotografie wszystkich Cyganów w bazie Kazerne Dossin.
Data odsłonięcia
1.12.2013
Inicjator
Miejsce Pamięci Kazerne Dossin
Adres
Goswin de Stassartstraat 153, 2800 Mechelen, Belgia
Lokalizacja
51°02’03.5″N 4°28’42.6″E
Materiały
- Nazwiska https://www.kazernedossin.eu/EN/Museum-Memoriaal/Memoriaal/Namen
- Twarze: https://www.kazernedossin.eu/EN/Museum-Memoriaal/Memoriaal/Gezichten
Galeria
ZOBACZ KONIECZNIE!!! Portrety Cyganów deportowanych z Mechelen on-line
