O projekcie
Without memory, there is no culture. Without memory, there would be no civilization, no society, no future…
Bez pamięci, nie ma kultury. Bez pamięci, nie może istnieć cywilizacja, społeczeństwo, przyszłość… (Elie Wiesel)
Muzeum Okręgowe w Tarnowie realizuje projekt badawczy, pod nazwą NA BISTER!, co po romsku znaczy ‘Nie zapomnij!’ W ramach projektu próbujemy stworzyć pełną bazę miejsc pamięci o romskiej zagładzie. Będą to więc pomniki, kamienie pamiątkowe, tablice oraz inne formy upamiętnienia, w których wyraźne jest odniesienie do zagłady Cyganów/Romów.
Tematem zagłady Cyganów zajmujemy się od wielu lat. NA BISTER jest zwieńczeniem pewnego etapu badań nad tym zagadnieniem, podejmowanych przez Natalię Gancarz i Adama Bartosza z Muzeum w Tarnowie. W 2010 r. ukazał się przewodnik Adama Bartosza: Małopolski Szlak martyrologii Romów. Było to podsumowanie dotychczasowych badań nad formami upamiętniania romskiego holokaustu w Polsce. W 2013 r. Muzeum wydało książkę Natalii Gancarz Mietek na wojnie. Jest to fikcja literacka, przedstawienie obozu Birkenau, widzianego oczyma cygańskiego chłopca, nie mniej historia zbudowana jest na bogatym materiale źródłowym, pochodzącym ze świadectw cygańskich więźniów tegoż obozu śmierci. Pracownicy tarnowskiego Muzeum, realizujący projekt NA BISTER, brali udział w kilku konferencjach dotyczących zagłady Romów, w tym zagranicznych. Natalia Gancarz była też stypendystą Yad Vashem dla edukatorów zajmujących się tematem zagłady.
Obecnie, w 2016 r., mamy świadomość istnienia w Europie ponad setki miejsc pamięci, związanych z zagładą Romów w czasie II wojny światowej. Jednocześnie też prowadzone są badania nad listą miejsc straceń, które nie zostały dotąd w żaden sposób upamiętnione. W pracach nad projektem biorą udział osoby współpracujący z naszym Muzeum: Paweł Lechowski, Andrzej Grzymała-Kazłowski i dr Marcin Szewczyk prof. WSIiZ w Rzeszowie.
Projekt finansowany jest przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.