Rivesaltes (pomnik) • NA BISTER

Tło historyczne

W 1994 r. wzniesiono stelę na pamiątkę Żydów deportowanych z obozu Rivesaltes do Auschwitz, kolejną dla harkisow – w grudniu 1995 r., a w roku 1999 – następną, w hołdzie dla hiszpańskich republikanów. Po rozmaitych zawirowaniach politycznych utworzono specjalną komisję, która pracowała nad stworzeniem pomnika/memoriału. W styczniu 2006 r. architekt Rudy Ricciotti, wspierany przez Passelaca i Roquesa, wygrał międzynarodowy konkurs architektoniczny – nie dożył jednak otwarcia budynku-pomnika w 2015 r.

Po przeciwnej stronie obozu Joffrey Camp (ok. 4 km samochodem – objazd) znajduje się kompleks pomników, wśród których znajduje się również bardzo charakterystyczna tablica wykonana ze stali cor-ten, poświęcona Cyganom.

Opis upamiętnienia

Przy drodze nr D5, w kompleksie pomników, upamiętniających internowanych w obozie Rivesaltes – drugi od lewej poświęcony jest Cyganom.

Tablica lekko pochylona do tyłu w kształcie zwężonego prostokąta (w kierunku klepsydry). Napisy wycięte są przez całą grubość blachy kortenowskiej: u góry największy napis „tsigane”, a po jego lewej stronie koło cygańskie w barwach flagi romskiej, składające się z dwóch szyb witrażowych w kolorze niebieskim i zielonym, osadzonych w ramie z blachy. Poniżej napis w języku francuskim, a pod nim dwie wycięte w tablicy krople.

Poniżej znajduje się napis wygrawerowany w tablicy czcionką odręczna, a pod nim data odsłonięcia pomnika: 14 janvier 2009 (a niżej także napis „tsigane” w alfabecie Braille’a). Jeszcze niżej w tablicy wycięto otwór w kształcie delikatnego kwiatowego pączka na pofalowanej łodydze. Kwiat, wycięty z blachy, umocowany jest przed pomnikiem, jakby wyrastał z kamienistej ziemi.

Napisy

Fr.

1. Napis górny

Toi qui ne connais ni frontiéres ni chaînes, / Toi dont la liberté coule dans les veines, // La folie des hommes… la folie hitlérienne / Ici t’ont enfermé aux portes de la haine. // Toi qua passes, prie, que cela jamais ne revienne. / Dis-le… crie-le au monde, afin qu’il s’en souvienne.

Tłum.

Ty, który nie znasz granic ani łańcuchów,
Ty, w którego żyłach płynie wolność,
Szaleństwo ludzi… szaleństwo Hitlera
Zamknęło cię tutaj za drzwiami nienawiści.

Ty, który przechodzisz, módl się, aby to nigdy nie wróciło.
Powiedz to, wykrzycz na cały świat, aby zapamiętał.

Napis dolny