Würzburg (stolperstein)
Opis upamiętnienia
Tuż przy murze domu pod numerem 6 przy ul. Am Pleidenturm, gdzie mieszkali przed wojną Cyganie, w różnych latach umieszczono potykacze (stolpersteine), Kamienie Pamięci, autorstwa Guntera Demniga. Akcja upamiętniania zamordowanych w czasie II wojny światowej prowadzona jest przez artystę w Europie (przede wszystkim na terenie Niemiec) od lat 90. XX w. Na każdej z mosiężnych tabliczek, wieńczących dziesięciocentymetrowe kostki brukowe, znajduje się nazwisko oraz data urodzenia i śmierci, jeśli to możliwe także miejsce śmierci. W tym przypadku, ponieważ pobocze drogi jest pokryta asfaltem ścieżką rowerową – tabliczki mosiężne są prawdopodobnie wmurowane bezpośrednio, bez użycia kamiennych kostek.
Autor umieścił Kamienie Pamięci poświęcone Romom i Sinti z Würzburga także w innych lokalizacjach, gdzie mieszkali.
Napisy / nazwiska / daty
Anneliese Heumann, ur. 5.10.1934 w Würzburgu
deportowana do Auschwitz 23.03.1944, przypuszczalnie zamordowana w 1944 w Auschwitz
Elisabeth Heumann, ur. 8.08.1936 w Würzburgu
deportowana do Auschwitz 23.03.1944, przypuszczalnie zamordowana w 1944 w Auschwitz
Helmuth Heumann, ur. 28.09.1938 w Würzburgu
prawdopodobnie deportowany do Auschwitz w kwietniu 1944 r., zamordowany tam w 1944 r.
Hildegarda Heumann, ur. 8.11.1939 w Würzburgu
deportowana do Auschwitz 23.03.1944, przypuszczalnie zamordowana w 1944 w Auschwitz
Rudolf-Michael Heumann, ur. 27.12.1940 w Würzburgu
prawdopodobnie deportowany do Auschwitz w kwietniu 1944 r., zamordowany tam w 1944 r.
Walter Heumann, ur. 24.09.1937 w Würzburgu
prawdopodobnie deportowany do Auschwitz w kwietniu 1944 r., zamordowany tam w 1944 r.
Wilhelmine Heumann, ur. 13.12.1915 r.
deportowana do Auschwitz 23.03.1944, przypuszczalnie zamordowana w 1944 w Auschwitz
Wilhelmine Heumann wraz z trzema córkami została wywieziona do Auschwitz 23.03.1944 r. Data deportacji jej trzech synów jest nieznana. Wszyscy zostali prawdopodobnie zamordowani wkrótce po przybyciu do KL Auschwitz.
Anneliese Winterstein pracowała jako praczka i sprzedawczyni żelaza w firmie Edelweiss w Würzburgu. Została zgłoszona przez pracodawców, ponieważ opuściła pracę bez zgłoszenia. Podczas przesłuchania przez gestapo zeznała, że jej nieobecność była usprawiedliwiona, ponieważ musiała pomóc siostrze po porodzie. Od 23.03.1943 do 5.04.1943 odbyła karę więzienia za „bezprawną nieobecność w pracy”. W dniu 11.02.1944 r. została ponownie zatrzymana „prewencyjnie”. Wraz z synami, czteroletnim Karlem-Heinzem i siedmiomiesięcznym Waldemarem, została deportowana do Auschwitz w dniu 5.04.1944 r. Została wyznaczona na obozową prostytutkę. Dwa miesiące później, 12.06.1944 rzuciła się na ogrodzenie pod napięciem.
Przy Pleidenturm 6
Sieglinde Winterstein wraz z rodzeństwem, Elizabeth i Karlem, byli dziećmi półkrwi cygańskiej. Rodzice nie mogli się pobrać z powodu nieczystości krwi jednego z rodziców. Matka wraz z Sieglinde i jej kilkumiesięcznym bratem Rigo została deportowana do Auschwitz w grudninu 1943 r. Wkrótce potem, pod koniec marca 1944 r., przybyła tam siostra Sieglinde – Elizabeth z babcią. Z powodu szkarlatyny siostrze udało się uniknąć pierwszej deportacji. Sieglinde zmarła w KL Auschwitz 11.04.1944 r. Data śmierci jej rodzeństwa są nieznane. Matka – Karoline i babcia Elisabeth przeżyły Auschwitz, następnie wywieziono je do Ravensbrück i Mauthausen oraz Bergen-Belsen. Podczas gdy babcia prawdopodobnie zmarła tuż po wyzwoleniu, w maju 1945 r. na tyfus, Karoline powróciła z resztą ocalałej rodziny latem 1945 do Würzburga.
Przy Mergentheimerstraße 12 1/2
Rolanda Winterstein, ur. 03.03.1943 w Würzburgu
zamordowana 11.04.1943 na Uniwersytecie Medycznym w Würzburgu
Rolanda Winterstein i jej bliźniaczka urodziły się 3.03.1943 r. w Würzburgu. Matce pozwolono urodzić dzieci tylko pod warunkiem, że po urodzeniu przekaże je do celów doświadczalnych w badaniach nad bliźniakami w Narodowym Instytucie Medycyny Dziedziczenia i Higieny Rasowej. To rzekomo uratowało rodziców przed deportacją do obozu koncentracyjnego. Cztery tygodnie po porodzie dziewczynki przewieziono do Szpitala Uniwersyteckiego w Würzburgu. Tam prof. dr Werner Heyde, profesor psychiatrii i neurologii, kierownik Kliniki Psychiatrycznej Uniwersytetu Würzburga, Standartenführer i kierownik działu medycznego centrali eutanazji w Berlinie – przeprowadzał na nich pseudonaukowe eksperymenty, podobne do tych, które Josef Mengele wykonywał w Auschwitz. Próbowano im m.in. zmieniać kolor oczu z brązowych na niebieskie za pomocą zastrzyków. Po kilku dniach matce udało się odszukać dzieci, ale Rolandę odnalazła w wannie, martwą, z bandażem na główce. Była ona najmłodszą zamordowaną Cyganką z Würzburga. Zmarła 11.04.1943. Druga odnaleziona dziewczynka żyła. Dalsze jej losy nie są znane.
Przy Glockengasse 1
Franz Winterstein, ur. 4.10.1909 w Eusserthal
rozstrzelany 7.09.1942 w Würzburgu
Franz Winterstein był trzecim synem Johanna Wintersteina. Zarabiał na życie jako koszykarz (wyplatacz koszyków). W 1941 odbył służbę wojskową w Artillerie-Ersatz-Abteilung 114. W marcu 1941, urzędnik gestapo w Würzburgu skierował pytanie do dowództwa dywizji, czy nie przebywają tam Cyganie oraz mieszańcy (Cyganie półkrwi). Otrzymał odpowiedź potwierdzającą, czego skutkiem było zwolnienie Franza Wintersteina ze służby 9.07.1942. We wrześniu został zatrzymany przez gestapo, ale opierał się i próbował uciec. Podczas tej próby został zastrzelony.
Data odsłonięcia
17.07.06 Anneliese, Karl-Heinz i Waldemar Winterstein
11.09.06 Rolanda Winterstein
13.04.07 Rudolf-Michael, Elisabeth, Hildegard, Walther, Helmuth, Wilhelmine i Anneliese Heumann
11.06.07 Franz Winterstein; Karl, Elisabeth, Sieglinde Winterstein; Rigo, Gisela, Elizabeth Winterstein
Artysta i inicjator
Gunter Demnig (oraz miejscowy tzw. Ojciec chrzestny Kamieni Pamięci)
Adres
Am Pleidenturm 4-6, 97070 Würzburg, Niemcy
Lokalizacja
49°47’20.4″N 9°55’40.8″E
49.789000, 9.928000
Materiały
Gedenkorte für Sinti und Roma: http://gedenkorte.sintiundroma.de/index.php?ortID=112
Stolperstein w Würzburgu http://www.stolpersteine-wuerzburg.de/
http://www.stolpersteine.eu/en/
Galeria
