Zagroda Felicji Curyłowej w Zalipiu

Broszura o Zagrodzie Felicji Curyłowej w Zalipiu (pdf)  pobierz

Poznaj tradycję malowania domów i wnętrz w roślinne, kwietne wzory sięgające XIX wieku. Malowana wieś Zalipie znana jest daleko poza Polską. W Zalipiu i okolicznych wsiach od ponad stu lat kultywowana jest unikatowa tradycja dekorowania otoczenia malowanymi, kwiatowymi wzorami. To wyjątkowe zjawisko kulturowe, przekazywane z pokolenia na pokolenie – zazwyczaj z matki na córkę – stało się nieodłącznym elementem lokalnej tożsamości.

Zagroda Felicji Curyłowej znajduje się w malowniczej wsi Zalipie, położonej na Powiślu Dąbrowskim. Choć wieś jest niepowtarzalna w swoim rodzaju, nie jest jedyną w tym regionie, gdzie od kilku pokoleń pielęgnuje się i rozwija zwyczaj malowania domów i ich wnętrz w oryginalne wzory roślinne. Zdobnictwo to powstało prawdopodobnie w końcu XVIII wieku i związane było z zanikiem dymnych chat. Kobiety malowały wapnem na zakopconych ścianach plamy, zwane „packami”, aby choć trochę rozjaśnić i upiększyć wnętrza swoich domów. 

Zobacz w Zagrodzie Felicji Curyłowej

Dom Felicji Curyłowej

Propagatorką tej unikatowej sztuki ludowej, była wybitna malarka Felicja Curyło (1903-1974). Dom artystki już za jej życia był licznie odwiedzany i przez lata stał się najważniejszym miejscem dla wszystkich zainteresowanych sztuką ludową. Obiekt został zachowany w identycznej postaci, jak za życia malarki. W sieni uwagę zwraca czarna powała z białymi wzorami malowanymi glinką. Jest to technika nawiązująca do najstarszej tradycji zalipiańskiego malowania. Ściany przyozdobione są malowankami na papierze i wycinankami. W izbach powały i ściany są bogato zdobione malaturami wykonanymi bezpośrednio na tynku oraz „dywanami” i makatkami malowanymi na papierze. Wyeksponowany jest tradycyjny strój powiślański, własnoręcznie wykonany przez Felicję Curyłową. Wystrój izb uzupełniają wyroby z kolorowej bibuły: pająki, rózgi weselne i kolorowe bukiety. Bardzo bogato zdobionym pomieszczeniem jest kuchnia. Tu przede wszystkim wyróżnia się tradycyjny piec, wymalowany na niebiesko i pokryty wielobarwną malaturą o roślinnych motywach.

Chata Stefanii Łączyńskiej

Nieopodal chaty Felicji Curyło można zwiedzić bogato zdobioną chatę z pełnym wyposażeniem, należącą w przeszłości do znakomitej malarki i poetki Stefanii Łączyńskiej. Budynek ten jest reprezentatywnym przykładem tradycyjnej sztuki zdobniczej na Powiślu Dąbrowskim. Miejsce to daje szersze spojrzenie na twórczość ludową regionu i jest jedyną możliwością wejścia do wnętrza malowanego domu. Inne zdobione malaturami budynki mieszkalne na tym terenie, to nie skanseny tylko zamieszkałe domostwa.

Chata biedniacka

Obok tych dwóch „bogatych” domów pod względem zdobniczym jak i wyposażenia stoi całkiem odmienna w swoim charakterze, chata zwana chatą biedniacką. Jest to budynek zrębowy, jednoizbowy w którym pod jednym dachem znajdują się też pomieszczenia mieszkalne i gospodarcze (obora, chlewik). Chatę wyróżnia dach pokryty strzechą i bielone ściany wapnem. Jedynym zdobniczym elementem są piękne malatury roślinne namalowane na ścianach zewnętrznych budynku. 

Dawna obora, stodoła

Na terenie mini skansenu znajdują się jeszcze dwa budynki: dawna obora w której obecnie znajduje się sala przeznaczona na warsztaty muzealne i kasa muzealna oraz stodoła w której można obejrzeć dawny sprzęt rolniczy i transportowy (wozy, sanie). 

Tradycyjne malatury w Zalipiu można także oglądać na remizie strażackiej, przedszkolu oraz szkole podstawowej. Na szczególną uwagę zasługuje kościół parafialny. Całe jego wnętrze pokryte jest skomponowanymi motywami kwiatowymi, a w kaplicy św. Błażeja wyeksponowane są unikatowe szaty liturgiczne wyhaftowane w zalipiańskie wzory przez lokalne malarki.

Konkurs „Malowana Chata”

Wiosną każdego roku Zalipie ożywa za sprawą konkursu „Malowana Chata”. Konkurs od ponad 70 lat wspiera i promuje unikalną lokalną tradycję malowania domów. Od 1976 roku jego organizatorem jest Muzeum Ziemi Tarnowskiej (dawniej Muzeum Okręgowe w Tarnowie) wspólnie z Domem Malarek w Zalipiu. W okolicach Bożego Ciała mieszkańcy odnawiają zdobienia lub tworzą nowe, dając świadectwo ciągłości i siły tego wyjątkowego zjawiska. Jury złożone m.in. z etnografów odwiedza zgłoszone gospodarstwa, ocenia prace i przyznaje nagrody. W przedsięwzięciu tym bierze co roku udział około 100 osób z regionu Powiśla Dąbrowskiego. Z pewnością jest to najlepszy czas, by odwiedzić Zalipie i okolice.

Zasady zwiedzania

Od 22 września 2025 r. każda środa to dzień bezpłatnego zwiedzania wystaw stałych we wszystkich oddziałach muzeum. 

Obowiązują limity wejść na ekspozycje (jednorazowo maksymalnie 25 osób). Wejście na ekspozycję stałą możliwe jest tylko o wyznaczonych godzinach.

Ostatni zwiedzający zobowiązani są opuścić ekspozycję najpóźniej 15 minut przed zamknięciem Muzeum.

Regulamin zwiedzania

Opłata za Przewodnika