Bożonarodzeniowe karty pocztowe o wymowie patriotycznej
Bożonarodzeniowe karty pocztowe o wymowie patriotycznej
Co roku Święta Bożego Narodzenia spędzimy przeważnie w tradycyjny sposób z rodziną i bliskimi, nie zapomniawszy również o napisaniu świątecznych kartek do sporej grupy znajomych. Tak czynimy od lat, nie pamiętając wcale jakie były początki tego miłego zwyczaju. A tymczasem historia świątecznych kartek zaczęła się w Londynie już w latach czterdziestych XIX wieku.
Pierwsze kartki wysyłane były w kopertach, jak listy. Dopiero wprowadzenie kart do korespondencji bez koperty ( odkrytej, otwartej ), na których bezpośrednio umieszczano adres przyczyniło się do rozwoju i niezwykłej popularności tej formy korespondencji. Za datę narodzin karty korespondencyjnej w dzisiejszym rozumieniu przyjmuje się rok 1869. Ten mały kartonik stał się na wiele lat najpopularniejszą formą kontaktowania się ludzi między sobą.
Na ziemiach polskich świąteczne pocztówki pojawiły się z końcem XIX wieku. Przez ponad sto lat które upłynęły od tej chwili, uległy one metamorfozie zarówno co do szaty graficznej, jak i sposobu prezentowania symboli świątecznych, czy przekazywania życzeń.
Polską specyfiką takich kart powstałych w okresie zaborów było nadanie im charakteru narodowego. Karty świąteczne o polskiej wymowie narodowej zajmują szczególne miejsce wśród wszystkich pocztówek patriotycznych. Oprócz symboli religijnych – a w polskiej tradycji najbardziej popularne motywy świąteczne wiązały się z religijnym sensem świąt – eksponowane były na nich w sposób wyraźny znaki narodowe. Motywy zaczerpnięte z narodowej i religijnej ikonografii czyli symboliczne, alegoryczne obrazy i literackie skojarzenia podkreślały przewagę wszystkiego co polskie, utrwalały świadomość narodową. Wiara w opiekę boską nad Polską pozbawioną niepodległego narodowego bytu wyrażała się właśnie w symbolice patriotyczno- sakralnej z obecnym także wątkiem maryjnym. Większość kart świątecznych sprzed 1918 r. wydawanych z okazji Świąt Bożego Narodzenia i Wielkiej Nocy nosi właśnie te cechy. Są one ciekawym dokumentem epoki w której powstały i wartościowym źródłem historycznym.
Wiktoria Knapik-Czosnek
Kustosz Muzeum Okręgowego w Tarnowie
Galeria
Galeria