Plakaty Franciszka Starowieyskiego

Plakaty Franciszka Starowieyskiego

Kilkadziesiąt plakatów autorstwa zmarłego w poniedziałek 23. 02. 2009 roku, wybitnego malarza i grafika znajduje się w kolekcji plakatów zgromadzonych w Muzeum Okręgowym w Tarnowie.

Franciszek Starowieyski (1930 – 2009). Urodził się w Bratlówce, koło Krosna, na Podkarpaciu. Pochodził ze szlacheckiej rodziny, pieczętującej się herbem Biberstein.
Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, w pracowni Wojciecha Weissa i Adama Marczyńskiego, oraz w Warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowni Michała Byliny, gdzie w 1955 roku uzyskał dyplom.
Był artystą wszechstronnym; malował, rysował, projektował scenografię teatralną i telewizyjną, zajmował się także kolekcjonerstwem. Wybitny znawca sztuki użytkowej i dekoracyjnej, posługiwał się pseudonimem artystycznym – Jan Byk.
Popularność uzyskał w latach 60. ubiegłego stulecia, jako autor plakatów teatralnych i filmowych. Wtedy to wraz z Henrykiem Tomaszewskim, Romanem Cieślewiczem, Waldemarem Świerzym i Janem Lenicą stworzył znaną na całym świecie Szkołę Polskiego Plakatu.
Był mistrzem rysunku, w swych pracach wykształcił własny, niepowtarzalny styl pełen surrealistycznych, fantazyjnych i demonicznych obrazów. Słynął z kaligraficznej, precyzyjnej kreski, rozpoznawalnej na całym świecie. Cechował go oryginalny styl pracy, ogromne poczucie humoru, mówiono o nim, że to niezwykły artysta, człowiek legenda, wizjoner, mistrz i fantastyczna osobowość. Od 1970 roku zaczął antydatować swoje dzieła o 300 lat, jego ulubionym okresem był barok, nazywano go „mistrzem baroku”.
Do najsłynniejszych jego plakatów zaliczyć należy plakaty teatralne, do sztuk: „Lulu” – A. Berga i „Taniec Śmierci” – A. Strinberga. Plakaty te weszły do kanonu polskiej sztuki użytkowej. W ciągu ponad pięćdziesięcioletniej twórczości wykonał około 300 plakatów.
Swoje prace wystawiał wielokrotnie, m.in. w muzeach i galeriach w Polsce, Austrii, Belgii, Holandii, Francji, Kanadzie, Szwajcarii, Włoszech i USA. Był laureatem wielu nagród i wyróżnień, najważniejsze wśród nich to m.in. Grand Prix na Biennale Sztuki Współczesnej w Sao Paulo (1973 r.), oraz na festiwalu plakatu filmowego w Cannes (1974 r.).
W kolekcji plakatów w tarnowskim muzeum znajdują się jego prace pochodzące głównie z lat 60. ubiegłego stulecia, są to plakaty filmowe i teatralne, m.in. NIEZIEMSKIE HISTORIE, IWAN GROŹNY, PIERWSZY WYŚCIG, ZDRADA, GIGI, SAMSON, KRZESIWO, ŻYWA WODA, WIATR W OCZY, MIECZ I WAGA, DZIEWIĄTY KRĄG.

Bożena Szczupak
kustosz Muzeum Okregowego w Tarnowie