100. rocznica utworzenia Rządu Obrony Narodowej z Wincentym Witosem na czele
„Cud Wisły poprzedził cud jedności, bez drugiego nie byłoby pierwszego” – tak o zwycięskiej polskiej ofensywie w wojnie polsko – bolszewickiej w sierpniu 1920 r. mówił jeden z jej twórców, premier Rządu Obrony Narodowej Wincenty Witos.
W tym wielkim dziele społeczeństwa polskiego, które dzięki powszechnej konsolidacji i jedności obroniło Niepodległość własnego kraju, ogromna rola przypadła polskim chłopom. Wielka próba 1920 r. wykazała ich ogromny patriotyzm, obywatelską postawę i bohaterstwo na polach bitew. Miarą tego bohaterstwa były tysięczne rzesze poległych chłopów zaś symbolem patriotyzmu i myślenia w kategoriach państwa postawa Wincentego Witosa. Był on czynnikiem spajającym naród, wszystkie jego klasy i warstwy. Latem 1920 roku Witos odegrał ogromną rolę w dziejach Polski. Stanął na czele Państwa w najtrudniejszych dla niego chwilach.
Wiadomość o tym, iż główny ciężar kierowania Państwem w tym dramatycznym okresie spadnie na barki „chłopa z Wierzchosławic” zastała Go w rodzinnych Wierzchosławicach.
Jednego dnia – pisał W. Witos – który nie był ani świątecznym ani jarmarcznym, a przez to na zgromadzenia nieodpowiednim, zostałem w domu celem orki pod łubin i wywiezienia trochę nawozu w pole. Około godziny trzeciej po południu zwrócił mi uwagę parobek zaznaczając, ze jakieś auto zajechało na podwórze domu (…) za parę minut przybył na pole oficer, z miną ogromnie poważna, a upewniwszy się, że ma ze mną do czynienia, oświadczył bardzo uroczyście, że przyjeżdża od Naczelnika Państwa, Piłsudskiego i ma jego rozkaz, żeby mnie natychmiast przywiózł do Warszawy.
Kalendarium wydarzeń lata 1920 r.
24 lipca zostaje utworzony Rząd Obrony Narodowej z Wincentym Witosem na czele, który w imieniu rządu składa w Sejmie oświadczenie, mówiąc m.in.
Ślubujemy skupić wszystkie siły dla obrony granic państwa, całości i niepodległości Rzeczypospolitej.
26 lipca premier zwraca się do urzędników państwowych:
Dobro Rzeczypospolitej wymaga zawsze, a w szczególności w chwili obecnej od całego społeczeństwa (….) rzetelnego, szczerego współdziałania i wypełniania najściślej obowiązków, ciążących na każdym obywatelu. Największe obowiązki spoczywają na urzędnikach Rzeczypospolitej.
30 lipca premier zwraca się do chłopów słowami: Bracia włościanie na wszystkich ziemiach polskich – trzeba ratować Ojczyznę, trzeba jej oddać wszystek majątek krwi i życia.
5 sierpnia W. Witos i cały Rząd Obrony Narodowej zwracają się do Narodu: Ojczyzna w niebezpieczeństwie! Polacy!
6 sierpnia i 7 sierpnia W. Witos odwołuje się do żołnierzy: Na Was patrzy i Wam ufa cała Polska. Patrzy świat cały!
W tych dramatycznych chwilach, 12 sierpnia Naczelny Wódz – jak pisze W. Witos – na kilka dni przed rozpoczęciem ofensywy przeciw bolszewikom złożył na ręce W. Witosa dymisję z zajmowanych przez siebie stanowisk: Naczelnika Państwa i Naczelnego Wodza. Witos dymisji nie przyjął.
Dnia 14 sierpnia premier wyjechał na front. Był z walczącymi pod Radzyminem, pod Nasielskiem, Miłosną i pod Okuniewem. Na najbardziej zagrożonych odcinkach walki.
Już 22 sierpnia w Tarnowie w przemówieniu wygłoszonym do chłopów mówił: W chwili największego niepokoju, gdy atakował wróg – uderzyły pierwsze pułki wroga, ale była to chwila, w której cały naród zrozumiał, że broniąc Warszawy, broni niepodległości państwa!
(js)
Foto: Zbiory Muzuem Wincentego Witosa w Wierzchosławicach