Elementy uzbrojenia husarii

AUDIODESKRYPCJA

Koncerz:

Kopia husarska:

Napierśnik:

Skrzydła:

Szabla husarska:

Szyszak husarski, czyli hełm:

Koncerz

Muzeum nie posiada oryginału tej broni, dysponuje wyłącznie repliką, która zazwyczaj prezentowana jest w Zbrojowni Sarmackiej.

Jest to długa, prosta broń biała. Mierzy około 150 cm. Waga 1,09 kg. Wykonana ze stali, drewna, skóry.

Koncerz składa się z głowni, czyli ostrza, oraz jelca i rękojeści.

Stalowa głownia – ostrze jest proste, długie, o przekroju trójkątnym, nie ostrzone na krawędziach. Jelec to poprzeczny element, który oddziela ostrze od rękojeści i zabezpiecza dłoń przed przesunięciem jej z rękojeści na ostrze. Rękojeść drewniana, pokryta czarną skórą, częściowo zamknięta.

Była to broń kolna to znaczy służyła do zadawania pchnięć. Przymocowana do jednego z boków końskich. Po skruszeniu kopi sięgano po nią. Używany tylko z konia jako dźgadło, czyli służył przede wszystkim do kłucia i podobnie jak kopia świetnie przebijał się przez pancerz.

Pochodzenie tej broni nie jest do końca znane – pojawiła się w XV wieku jednocześnie na Bliskim Wschodzie, Węgrzech i pograniczu francusko-niemieckim.

Chęć jej obejrzenia proszę zgłosić pracownikowi Muzeum.

Kopia husarska

Prezentowany egzemplarz mieści się nad gablotą, po lewej stronie od wejścia.

Kopia to długi drąg, wykonany z drewna iglastego. Jej długość to ponad 5 m.

Po swej prawej stronie widzimy metalowy grot – ostrze czterokątne, które stanowi jej zakończenie. Poniżej grotu chorągiew przymocowana do środkowej najdłuższej części. Następnie kula, za którą pozostała cześć kopi.

Chorągwie były to dwukolorowe kawałki materiału, zszyte w jeden. Kolory pomagały w identyfikacji oddziału. Najdłuższa cześć kopi – od grotu to kuli – była pusta w środku, wcześniej rozcięta wzdłuż na dwie połowy w celu wydrążenia, następnie sklejona w całość i pomalowana. Kula stanowiła ochronę dłoni, fragment za kulą pełny, nie był drążony.

W chwili ataku kopia trzymana w pozycji poziomej pod pachą jeźdźca, dłoń husarza chwytała ją w miejscu zaraz za kulą. W momencie uderzenia łamała się, co sprawiało, iż była używana tylko raz.

Kopia była podstawową bronią husarii przez cały okres istnienia tej formacji, czyli od pocz. XVI do poł. XVIII stulecia. Husarskie kopie były najdłuższą bronią drzewcową używaną kiedykolwiek przez jazdę. Tego rodzaju kopie były wytwarzane przez Polaków.

Długość kopi wahała się od 4 do 5,5m (NAJDŁUŻSZE 6,2 cm.).  Ważyły do 3 kg.

Prezentowany egzemplarz pochodzi z pocz. XVIIII stulecia, ze zbiorów rodu Sanguszków.

Przedmiot ma wykonaną replikę. Można ją wziąć do ręki i dokładnie obejrzeć. Chęć obejrzenia repliki proszę zgłosić pracownikowi Muzeum.

Przedmiot ma wykonaną replikę. Chęć jej obejrzenia proszę zgłosić pracownikowi Muzeum.

Napierśnik

Prezentowany egzemplarz jest jednym z 3 prezentowanych w Zbrojowni Sarmackiej. Mieści się w gablocie, po prawej stronie od wejścia.

Napierśnik to element zbroi ochraniającej klatkę piersiową i brzuch rycerza. Wykonany ze stali.

Napierśnik przypomina krótki bezrękawnik. Część od szyi do połowy tułowia wykonana jest z jednolitej płyty, niższa część zrobiona jest z 7 metalowych pasów zwanych folgami, połączonych ze sobą w sposób pół – ruchomy.

Ok. 4 cm od górnej krawędzi ,w centrum widoczny równoramienny krzyż koloru złotego. Napierśnik przy krawędziach zdobiony rozetami również koloru złotego. Każda folga po bokach posiada widoczne nity – łączenia w formie spłaszczonych kul. W centrum 6 folg, licząc od góry, również nity. Po bokach ostatniej folgi widoczne sprzączki, które służyły do przymocowania naplecznika – elementu uzbrojenia ochraniającego plecy.

Prezentowany egzemplarz pochodzi z  ok. 1700 r., kraj pochodzenia: Polska.

Przedmiot ma wykonaną replikę. Można ją wziąć do ręki i dokładnie obejrzeć. Chęć obejrzenia repliki proszę zgłosić pracownikowi Muzeum.

Przedmiot ma wykonaną replikę. Chęć jej obejrzenia proszę zgłosić pracownikowi Muzeum.

Skrzydła

Muzeum nie posiada oryginalnych skrzydeł, dysponuje wyłącznie repliką, które prezentowane są w Zbrojowni Sarmackiej.

Wykonane z drewna, mosiężnej blachy, aksamitu, piór. Wymiary skrzydeł to ok. 120 cm.

Drewniana listwa przekroju kwadratowego, w górnej części zagięta ku przodowi, w kształt litery „S”. Pokryta w całości karmazynowym aksamitem oraz w swej wewnętrznej i zewnętrznej części mosiężną blachą. W części zewnętrznej osadzone pióra na całej długości listwy. W dolnej części mocowanie, za którego pomocą doczepiano je do naplecznika bądź siodła.

Husarz używał dwóch bądź jednego skrzydła. Do skrzydeł wybierano pióra orle, jastrzębie bądź gęsie.

Skrzydła miały w głównej mierze działać na psychikę przeciwnika. Widok takiego jeźdźca miał budzić lęk wśród szeregów wroga. Poza tym skrzydła zabezpieczały husarza przed cięciem szablą w plecy i pochwyceniem go przez Tatarów na arkan, czyli lasso.

Chęć jej obejrzenia proszę zgłosić pracownikowi Muzeum.

Szabla husarska

Muzeum nie posiada oryginalnej szabli husarskiej, dysponuje wyłącznie jej repliką, która prezentowana jest w Zbrojowni Sarmackiej.

Jest to długa broń biała o niewielkiej krzywiźnie. Mierzy około 95 cm. Wykonana ze stali, drewna, skóry.

Szabla składa się z jednosiecznej głowni – ostrza, rękojeści i jelca. Jelec to poprzeczny element, który oddziela ostrze od rękojeści.

Metalowa głownia szabla jest lekko zakrzywiona i posiada po obu stronach, płytkie zagłębienia zwane zbroczami. Ostrze szabli służyło do zadawania cięć, rzadziej pchnięć.

Jelec srebrny, z wąsami umieszczony na styku głowni z rękojeścią. Kształtem przypomina krzyż. Jeden z wąsów – poziomy element, jest wygięty w górę pod kątem 95 stopni, złączony ze szczytem rękojeści. Na jelcu po wewnętrznej stronie widnieje metalowy pierścień na kciuk, zwany paluchem. Rękojeść zamknięta. Oprawiona w czarną skórę. Od koloru rękojeści szabla była nazywana „czarną”.

Prezentowana broń należy do broni białej tzn. służącej do walki wręcz. W czasie uderzenia szabla trzymana była w dłoni i walka odbywa się w pełnym kontakcie z przeciwnikiem.

Tego rodzaju szabla była charakterystyczna dla polskiej szlachty w XVII i XVIII stuleciu.

Chęć jej obejrzenia proszę zgłosić pracownikowi Muzeum.

Szyszak husarski, czyli hełm

Prezentowany egzemplarz jest fragmentem szyszaka, jednym z dwóch prezentowanych w Zbrojowni Sarmackiej. Znajduje się w gablocie po lewej stronie od wejścia.

Zachowany fragment to dzwon, czyli stalowa ochrona głowy jeźdźca, o kształcie wydłużonej kopuły. Na szczycie plakietka koloru złotego, na której umieszczona gałką. Od plakietki w dół dzwonu rozchodzą się promieniście miedziane pasy  o falowanych bokach, rozszerzających się ku dołowi. Między nimi żłobienia.

Element szyszaka został pochodzi z  XVII stulecia, z terenów I Rzeczpospolitej .

Przedmiot ma wykonaną replikę. Można ją wziąć do ręki i dokładnie obejrzeć. Chęć obejrzenia repliki proszę zgłosić pracownikowi Muzeum.

Kopuła dzwonu w replice nie jest wydłużona i nie posiada takich ornamentów jak oryginał. Wokół krawędzi hełmu widoczne złote rozety. Kopia poza dzwonem posiada daszek, do którego przytwierdzony jest nosal, po bokach hełmu znajdują się tzw. policzki, a z tyłu nakarczek.

Nosal był ruchomy, używano go przed samą walką, ochraniał nos. Policzki chroniły boczne elementy twarzy, nakarczek –kark.

Hełmy husarskie nieraz były bogato zdobione drogimi kamieniami.