Serwis ptaszkowy
Serwis “ptaszkowy” Miśnia, XIX w.
Serwis to zestaw naczyń stołowych o jednakowym przeznaczeniu, odznaczający się jednolitą formą i dekoracją, na przykład serwis śniadaniowy, do picia kawy i herbaty, niekiedy uzupełniany dodatkowymi elementami dekoracyjnymi w postaci figurek, lichtarzy, koszy na owoce i słodycze, itd. W XVIII wieku rozpowszechniły się bogate serwisy porcelanowe, składające się nieraz z kilkuset sztuk, z bogatą dekoracją malarską i plastyczną. Jako przedmioty niezmiernie kosztowne były wykonywane na zlecenie dworów królewskich i magnackich. Słynne serwisy królewskie miały swoje nazwy, pochodzące od przewodniego motywu dekoracji. Miano najsławniejszego serwisu świata zyskała jednak nieco późniejsza zastawa (ok. 2.200 sztuk), wykonana dla ministra króla Augusta III – Henryka Brühla, od głównego elementu dekoracji nazwana serwisem “łabędziowym”. Do takich starych, XVIII-wiecznych wzorów nawiązuje zdekompletowany, miśnieński, XIX-wieczny serwis “ptaszkowy”, przed wojną w tarnowskich Gumniskach XX. Sanguszków, liczący ponad 500 sztuk różnego rodzaju naczyń. Zastawę tę można podzielić na część obiadową, śniadaniową, deserową oraz na filiżanki ze spodkami do picia kawy i herbaty. Wszystkie części serwisu zdobione są seryjnie. W centralnym polu każdego naczynia namalowany jest wielobarwny ptaszek siedzący na liściastej gałązce. Są to: gile, zięby, szczygły i sikorki, a więc ptaki żyjące w naszych lasach i ogrodach, a także wielobarwnie malowane realistyczne scenki rodzajowe z domowym ptactwem na tle zabudowań gospodarskich. Obrzeża naczyń zdobione są plastyczną plecionką typu “stary ozier” i czterema symetrycznie rozmieszczonymi owadami, bardzo często fantazyjnymi. W polskich zbiorach, serwis “ptaszkowy” jest rzadkim przykładem tak dużego zespołu porcelany stołowej, wyróżniającym się zarówno ilością i funkcją, jak i różnorodnością barwnych dekoracji. Jego miśnieńskie pochodzenie, lokuje go na poczesnym miejscu w tarnowskiej kolekcji.
Barbara Idler
Muzeum Okręgowe w Tarnowie
Galeria
Galeria