Muzeum Etnograficzne, Oddział Muzeum Ziemi Tarnowskiej w obecnej siedzibie funkcjonuje od 1984 r.
Początki działalności
Budynek to klasycystyczny, zabytkowy dworek podmiejski z dawnym ogrodem i piętrowym spichlerzem. Zbudowany został w końcu XVIII w. Początki działalności Muzeum oparte były na niewielkim zbiorze etnograficznym, który obecnie liczy ponad 5 000 obiektów. Wśród nich główne miejsca zajmują eksponaty charakteryzujące tradycyjną kulturę ludową regionu tarnowskiego. Poza wymienionymi eksponatami w Muzeum gromadzone są obiekty związane z życiem i kulturą Romów. W 1990 r. została tu otwarta pierwsza na świecie stała wystawa poświęcona tematyce romskiej. Na dziedzińcu Muzeum zainstalowana jest także sezonowa wystawa plenerowa „Tabor”.
Czasy współczesne
Działalność wystawiennicza Muzeum przybiera różne formy i dotyczy rozmaitych tematów. Są to wystawy prezentujące nie tylko tradycyjną kulturę regionu tarnowskiego we wszystkich jego przejawach, ale także kultury różnych narodów. Prezentowane są też wystawy niemieszczące się w kanonach wystaw etnograficznych, a związane z człowiekiem i jego otoczeniem, ruchami społecznymi czy współczesną twórczością artystyczną. Dużym zainteresowaniem cieszą się wystawy autorskie pracowników Muzeum Etnograficznego ( „W babcinej izbie”, „Doroczne obrzędy w regionie tarnowskim”, „Chleba naszego…”, „Polski Ikar”, „Czas odejścia”, „Ginące rzemiosła”, „Ludowe przeżywanie pasji”, „Misterium wielkanocne w sztuce”, „Strach ma wielkie oczy”, „Pisane Sacrum”…)
Organizacja konkursów
Odmienną formą działalności Muzeum jest organizacja konkursów mających na celu nie tylko zgromadzenie nowych obiektów muzealnych ale także promowanie tradycyjnej kultury ludowej regionu. Tu niewątpliwie na uwagę zasługuje Konkurs Malowana Chata, który obecnie jest najdłużej trwającym konkursem na sztukę ludową w Polsce oraz „Konkurs na Pisankę i Plastykę Obrzędową związaną z Wielkanocą” uważany za największy konkurs skupiający twórców związanych z tradycyjną plastyką obrzędową (gł. org. – MCK Sokół, Biuro Organizacyjne w Tarnowie).
Badania
Na bieżąco muzeum prowadzi badania terenowe weryfikujące stan naszej tradycyjnej kultury ludowej zdobywając przy tym nowe obiekty muzealne, a także opiekuje się Tarnowskim Oddziałem Stowarzyszenia Twórców Ludowych.
Edukacja
Działalność edukacyjna, to także jedna z wielu zadań Muzeum, mających na celu wzmacnianie poczucia tożsamości regionalnej, utrwalaniu tradycji regionu, promowaniu różnorodnych form kultury ludowej czy uczeniu dostrzegania piękna ludzkich doznań. Od początku powstania Muzeum Etnograficznego prowadzone są lekcje muzealne i warsztaty plastyczne.
