Grafika – Zstąpienie do otchłani

Albrecht Dürer, Zstąpienie do Otchłani, grafika z cyklu tzw. „Wielkiej Męki Pańskiej”

Zbiory graficzne to kolekcja podworska, która znalazła się w Muzeum Ziemi Tarnowskiej w 1945 roku skutkiem reformy rolnej i pochodzi w przeważającej części z dawnego pałacu XX. Sanguszków w Gumniskach, Sławucie lub w Podhorcach. Około 7 tys. rycin, to mimo poniesionych strat wojennych, nadal jedna z najznakomitszych kolekcji graficznych w Polsce.

Grafika Dürera, wchodziła w skład dawnego zespołu rycin związanych z osobą Romana Damiana Sanguszki (1832-1917), ordynata zasławskiego, z okrągłą pieczątką „Biblioteka Romana Sanguszki”, który tworzył swą kolekcję głównie drogą zakupów antykwarycznych. Najbardziej ucierpiała w czasie I i II wojny światowej. Ewakuowana w 1915 roku ze Sławuty do Niżnego Nowogrodu, w 1923 roku za pośrednictwem Delegacji Polskiej w Moskwie, znacznie uszczuplona i rozgrabiona – powróciła do Polski do tarnowskich Gumnisk. Pod koniec wojny po raz kolejny padła ofiarą zniszczeń i grabieży. Albrecht Dürer (1471-1528), niemiecki malarz, rysownik i rytownik, teoretyk sztuki, najwybitniejszy przedstawiciel sztuki renesansu w Europie Północnej. Kształcił się w pracowni swojego ojca (złotnika) i malarza Michaela Wolgemuta. Pewien wpływ na jego rozwój miało to, ze jego ojcem chrzestnym był drukarz i wydawca norymberski Anton Koberger. Dürer odbył dwie podróże do Włoch, które miały zasadnicze znaczenie dla kształtowania się jego twórczości i pojmowania roli artysty. Interesował się studiami nad perspektywą i proporcjami ciała ludzkiego. Jego ryciny odegrały doniosła rolę w dziejach północnego renesansu i miały przełomowe znaczenie dla grafiki europejskiej, szczególnie cykle: Apokalipsa, Życie Marii i Pasje: Mała i Duża. Teoria i praktyka włoskiego renesansu (Montegna) w połączeniu z realizmem niderlandzkim (Memling) i północnoeuropejską tradycją sztuki późnogotyckiej (Schongauer, Wolgemut). Niepodważalnym osiągnięciem Dürera, jest uwolnienie drzeworytu od powiązań z książką i stawianie go na równi z malarstwem. Przed Dürerem grafika w Niemczech ograniczała się do ilustracji książkowych, do religijnych obrazków, rycin z moralizatorskim obrazkami, kartami do gry, wzorników dla rzemieślników. Pierwsze prace do cyklu drzeworytów Duża Pasja, zaczęły powstawać od 1498 roku, jeszcze podczas prac nad cyklem „Apokalipsy”. I zakończone zostały dopiero po 1505 (do 1507) roku, po jego drugiej podróży do Włoch. Cykl ten ukończył w 1510 roku, dodając cztery ryciny i kartę tytułową. Wydał w 1511 roku. Złożyły się na nią: Modlitwa na Górze Oliwnej, Ecce Homo, Biczowanie, Niesienie Krzyża, Opłakiwanie i Złożenie do grobu. Prace autorstwa Dürera, to najstarsze ryciny szkoły niemieckiej w dziale grafiki, pochodzą z kilk autorstwa Dürera u serii, 4 wchodzi w cykl „Małej Pasji” (1509-1511), 5 z cyklu „Żywot Marii” (1511), a kolejne 2 zaliczane się do „Wielkiej Pasji” datowanej na 1510 rok. Na uwagę zasługują także dwa drzeworyty z 1511 roku „Św. Hieronim” i „Św. Rodzina”.

Barbara Bułdys
Muzeum Okręgowe w Tarnowie

Zamknij

Galeria